Een conceptuele basis voor het omgaan met risicogrenzen en achtergrondgehalten bij het afleiden van milieukwaliteitsdoelstellingen

Abstract

In some cases natural background concentration of heavy metals exceeds levels named in present environmental quality objectives, and thus poses a risk to the ecosystem of interest. This observation led to a survey study among a number of experts, aimed at deriving new, scientifically based, methods for incorporating both natural background concentrations of heavy metals and the availability of heavy metals for uptake by organisms, into the environmental quality objectives. A proposal for a new, scientifically sound, method for deriving environmental quality objectives incorporating background concentrations and availability resulted from the extensive consultations of the experts: the so-called method of "effect-limitation". The method is based on a distinction that can be made between a bioavailable and a non-available fraction of the background concentration. The bioavailable fraction will result in a so-called background effect, defined as the fracton of all species in a given ecosystem that is not fully protected due to the available background concentration. The maximum permissible effect is added to this background effect. The maximum permissible concentration can be obtained on the basis of the cumulative dose-effect curve.

Van nature aanwezige stoffen kunnen voorkomen in concentraties die hoger liggen dan de huidige risiconiveau's. Dit was aanleiding voor een inventariserend onderzoek met als vraagstelling: "Hoe kan op wetenschappelijk verantwoorde wijze bij het afleiden van milieukwaliteitsdoelstellingen voor zware metalen rekening gehouden worden met de achtergrondgehaltes van deze van nature voorkomende stoffen en met verschillen in beschikbaarheid van deze verbindingen voor opname door organismen?". Om deze vraag te beantwoorden zijn experts geconsulteerd op de vakgebieden (hydro-)geochemie, aquatische en terrestrische chemie en (eco-)toxicologie. Deze consultaties hebben geleid tot een voorstel voor een methode om natuurlijke achtergrondgehaltes en verschillen in beschikbaarheid in de normstelling van van nature voorkomende stoffen te incorporeren: de methode van effect-limitatie. Deze methode gaat ervan uit dat voor wat betreft natuurlijk voorkomende verbindingen, er een onderscheid gemaakt kan worden tussen een biobeschikbare en een niet-beschikbare fractie. De biobeschikbare fractie zal leiden tot een achtergrondeffect. Dit achtergrondeffect is gedefinieerd als die fractie van de species in een ecosysteem die niet wordt beschermd als gevolg van de biobeschikbare fractie van het achtergrondgehalte. Door vervolgens het beleidsmatig vastgestelde beschermingsniveau op te tellen bij het achtergrondeffect kan aan de hand van de cumulutatieve dosis-effect curve het maximaal toelaatbare (biobeschikbare) risiconiveau worden berekend.