Toepassing van het Landelijk Grondwater Model, LGM, voor berekening van ruwwaterconcentraties op een aantal locaties van oevergrondwaterwinningen in Nederland

Abstract

Grondwater onntrokken in de nabijheid van grote rivieren is een van de bronnen voor de bereiding van drinkwater. Door de infiltratie van rivierwater hangt de kwaliteit van het opgepompte water sterk af van de tijdsafhankelijke variatie in de concentratie van rivier-water. De reistijd van het geinfiltreerde water naar de putten is relatief klein, meestal maximaal enkele jaren. Dit komt tot uiting in de snelle reactie van concentratieveranderingen in ruwwater op die in het rivierwater. Deze studie, uitgevoerd in het kader van het lange-termijn beleid, had als doel een onderzoek naar de toekomstige kwaliteit van ruwwater. Het benodigde modelinstrumentarium is gemaakt (geparameteriseerd, geoperationaliseerd) op basis van versie 3 van het Landelijke Grondwater Model (LGM) van het RIVM. Voor negen locaties zijn modelsimulaties uitgevoerd van stroombanen, verblijftijden, intrekgebieden en ruwwater-concentraties. Ruwwaterconcentraties zijn berekend m.b.v. het module LGMCAM, dat van de voorwaartse particle-tracking uitgaat en op advectie is gebaseerd. Aan de hand van de onderlinge vergelijking van de berekende en waargenomen chlorideconcentraties is een evaluatie uitgevoerd van de model-invoer-parameters. Per puttenveld is de cumulatieve frequentieverdeling van verblijftijden bepaald, waardoor inzicht wordt gegeven in (a) tijdsvertraging tussen het optreden van concentratiepieken in rivierwater en die in het grondwater, en (b) de afvlakking van concentraties tijdens hun passage vanuit rivierbodem naar de putten. Tenslotte zijn nitraat-concentraties berekend en vergeleken met waargenomen nitraatconcentraties.

Groundwater abstracted in the vicinity of rivers is one of the sources used for the production of drinking water. A major portion of the abstracted groundwater volume originates from the infiltrating river water. Consequently, the quality of abstracted groundwater depends largely on the temporal variation in concentration of (polluting) solutes in the river water. The travel time of infiltrated river water to the wells is relatively short, usually a few years at maximum. This is reflected in the rapid response of concentration changes in abstracted groundwater to the concentration variation in river water. A study aimed at assessing the future quality of abstracted groundwater has been carried out in the framework of the Dutch government's long-term planning for industrial and drinking-water supply. Use was made of the quasi-three-dimensional RIVM Netherlands Groundwater Model, LGM, version 3, at nine groundwater abstraction locations near the Rhine River in the Netherlands to calculate pathlines, travel times, well capture zones and concentration variation in time. The solute concentration in abstracted groundwater was calculated with the LGMCAM model, which is based on forward pathline tracking in saturated groundwater and use of the process of advection. The LGM-simulated and field-observed chloride concentrations were compared to evaluate the model input parameters. The cumulative frequency distribution of groundwater travel times to the entire well field was established, providing insight into (a) the time delay between the occurrence of a concentration peek in river water and the effect in abstracted groundwater, as well as (b) the attenuation of river concentrations during the passage of water from a river bed to the well field. Finally, nitrate concentration variation was calculated and compared with the concentrations observed at the relevant abstraction site. Due to the anaerobic conditions and the presence of organic matter in the subsurface at the majority of the nine locations, most of the nitrate entering the system from river water (and also from the land) denitrifies, resulting in (very) low nitrate concentrations in abstracted groundwater.