Ontkoppeling Milieu en Economie de noodzaak van een toename van de eco-efficientie?

Abstract

De begrippen factor 4 en eco-efficientie worden geanalyseerd aan de hand van drie vragen die er op gericht zijn de beleidsrelevantie van deze begrippen te verhelderen. Deze drie vragen zijn: wat is factor 4? is een factor 4 haalbaar? wat betekent factor 4 voor het beleid? Met factor 4 wordt bedoeld: verdubbeling van de welvaart bij een gelijktijdige halvering van de milieudruk. In plaats van een afname van de milieudruk per eenheid product of per eenheid welvaart wordt ook wel gesproken van een toename van de eco-efficientie. Bij het operationaliseren van het begrip eco-efficientie doen zich verschillende problemen voor van natuurwetenschappelijke en van maatschappelijke c.q. politieke aard. Voor de haalbaarheid van factor 4 blijkt bestaat een groot optimisme over de technologische mogelijkheden. Bij het toepassen van technologische oplossingen dreigen echter verschillende problemen, die vaak onderbelicht worden. Deze problemen hebben betrekking op het hele productiesysteem, alsmede op institutionele, sociaal-culturele en psychologische factoren. Ten slotte is er nog het probleem van het zogenaamde rebound- effect. Het huidige beleid is sterk op het eco-efficientie spoor gericht. Het begrip eco-efficientie geeft echter geen inzicht in het bereiken van de uiteindelijke milieukwaliteitsdoelstellingen. Daarbij rijst de vraag wat het ontbreken van een verband tussen milieukwaliteitsdoelen en het begrip eco-efficientie voor de rol van factor 4 in het beleid betekent. Uit het antwoord op deze en andere vragen moet blijken of het zinvol is om het begrip eco-efficientie verder te operationaliseren.

In the analysis of the factor 4 and eco-efficiency concepts in this paper , an attempt has been made to answer the following three questions of relevance for scientific, policy-supporting research: What is factor 4? Is factor 4 attainable? What does factor 4 mean for policy? Factor 4 can be defined along the lines of doubling the welfare and simultaneously halving environmental pressure. Eco-efficiency is a measure of welfare per unit environmental pressure. Making the concept eco-efficiency operational gives rise to several problems, both of a scientific and political nature.While there seems to be a huge optimism about technological possibilities, technological solutions give rise to a range of problems which are often underexposed. They relate both to the effects of technological change on the production system and to institutional, socio-cultural and psychological factors. Finally, attention should also be given to the rebound effect. Current environmental policy focuses strongly on eco-efficiency. However, the concept of eco-effciency does not lead to one�s understanding the ultimate attainment of environmental quality objectives. This is why the last question to be discussed deals with what the lack of a relationship between eco-efficiency and the ultimate environmental quality goals will mean for the role of factor 4 in policy making.