Kwaliteitsbeelden voor transities

Abstract

Traditionele (milieu) verkenningen zijn veelal gebaseerd op extrapolatie van trends. Dit resulteert in waarschijnlijke of plausibele toekomstbeelden. In het NMP4 wordt een aantal hardnekkige milieuproblemen opgesomd. Systeemoptimalisaties en technologie-ontwikkeling alleen zijn ontreikend om deze problemen het hoofd te beiden. Transities of systeeminnovaties, waarin technologische, economische, sociaal-culturele en institutionele veranderingen plaatsvinden, zijn nodig om uiteindelijk in een gewenste en duurzame toekomst te geraken. In dit rapport zijn verschillende typen verkenningen beschreven en is gekeken hoe deze ten opzichte van staan. Een van de 10 verschillende projecten (het COOL-project) die is bekeken is nader geanalyseerd. Dit project was een goed voorbeeld van een kwaliteitsbeeld (wenselijke toekomst). Hieruit is de conclusie getrokken dat het instrument 'kwaliteitsbeelden' een goed instrument is voor milieugerichte verkenningen als er sprake is van 1) complexe situaties, 2) diverse meningen en visies, 3) noodzakelijk geachte nieuwe en onverwachte oplossingen en 4) grote onzekerheid (bijvoorbeeld een lange tijdshorizon).

Traditional (environmental) outlooks are based on extrapolation of trends, resulting in plausible views on the future. In the Fourth National Environmental Policy Plan of the Netherlands, long-term persistent environmental problems call for innovations in the social system (e.g. food and energy supply). The proces of transformation is called transition or innovation of the social system. A successful transition, in which technological, economic, sociocultural and institutional changes have to take place, will lead in the long run to a desirable (i.e. sustainable) future. Here, different options for future views, and how they interconnect (plausible vs. desirable in relation to the present), are described. Of the 10 different projects on future scans explored, one of them, the COOL project, has proven to be a good example of a 'quality view for the future'. This survey shows the usefulness of creating concrete views on quality for the future, and is instrumental in creating environmental outlooks in situations that are: (1) complex, (2) diverse with respect to opinions and visions, (3) necessary for new and unexpected solutions and (4) uncertain (because of the long time horizon).