Klinische diagnostiek van legionellapneumonie in Nederland

Abstract

Het RIVM heeft een overzicht gemaakt van klinisch diagnostische testen die de aanwezigheid van legionella kunnen aantonen bij mensen met een longontsteking. Het overzicht is gemaakt in opdracht van het ministerie van VROM. De testen zijn onder te verdelen in serologische testen, urineantigeentesten, kweektesten en moleculaire testen. Elke test heeft mogelijkheden en beperkingen. De urineantigeentest heeft een aantal belangrijke voordelen ten opzichte van de kweek en serologie en wordt daarom in Nederland veel gebruikt om legionella aan te tonen. Zo is het is een snelle en gevoelige methode en het testmateriaal (urine) is makkelijk te verkrijgen. Een nadeel is dat de urineantigeentest niet in alle gevallen van longontsteking die door legionella worden veroorzaakt, de desbetreffende bacterie detecteert. Zo toont hij voornamelijk een serogroep aan, Legionella pneumophila serogroep 1. Bovendien hangt de gevoeligheid van de test af van de ernst van de ziekte. Door deze beperkingen wordt de bijdrage van andere legionellasoorten als ziekteverwekker van longontsteking mogelijk onderschat. De moleculaire test polymerase chain reaction (PCR) kan een veelbelovende aanvulling zijn op de urineantigeentest. Met de test kan snel het DNA van legionella in verschillende soorten patientenmateriaal (bloed, urine, sputum) worden aangetoond. Daarnaast kunnen hiermee in principe, afhankelijk van de toegepaste PCR-methode, alle legionellasoorten worden aangetoond. Deze methode moet echter nog verder worden geoptimaliseerd. Vooral voor monsters die niet van de longen worden afgenomen moet de gevoeligheid en specificiteit worden verbeterd.

The National Institute for Public Health and the Environment (RIVM) has made an overview of clinical diagnostic tests that can detect Legionella in patients with pneumonia. The overview was requested by the Ministry of Housing, Spatial Planning and the Environment (VROM). The tests can be divided into serological tests, urinary antigen tests, culture and molecular tests. Each test has its own advantages and disadvantages. The urinary antigen test has some important advantages over those of serology and culture and is therefore often used in the Netherlands for the detection of Legionella. It is an easy, fast and sensitive method and the test material (urine) is easily available. However, the urinary antigen test cannot detect all cases of pneumonia caused by the bacteria Legionella. There is only one serogroup of Legionella that can be detected, Legionella pneumophila serogroup 1. Furthermore, the sensitivity of the test is dependent on the severity of the disease. Because of these limitations, it is possible that the contribution of other Legionella species has been underestimated. The molecular test, polymerase chain reaction (PCR) is a useful supplement to the urinary antigen test. This method can detect the Legionella DNA in various kinds of patient materials (blood, urine, sputum) very fast. Furthermore, depending on the method used, all Legionella species can be detected. However, PCR does require further optimization, especially for non-respiratory samples, in order to increase sensitivity and specificity.