Kwaliteit van de leefomgeving en leefbaarheid; Naar een begrippenkader en conceptuele inkadering

Abstract

Het RIVM heeft in samenwerking met RIGO Research en Advies BV (Amsterdam) een uitgebreid literatuuronderzoek verricht (Leidelmeijer, van Kamp, 2002) met als doel de verschillende concepten met betrekking tot leefomgevingskwaliteit en de relaties hiertussen te identificeren en te beschrijven tegen hun theoretische achtergrond. Dit rapport vat de uitkomsten van deze literatuurstudie samen. De ontwikkeling van de centrale concepten wordt geplaatst tegen het bredere kader van maatschappelijke ontwikkeling. Een overzicht wordt gegeven van de belangrijkste (typen van) concepten van leefbaarheid, omgevingskwaliteit, kwaliteit van leven en duurzaamheid en presenteert voorbeelden van onderliggende conceptuele modellen. De verschillende noties en concepten worden vergeleken op de dimensies van domein, indicator, schaal-niveau, tijdpad en context, zoals beschreven door Pacione. Geconcludeerd wordt dat voor de vooruitgang op dit terrein een begrippen kader met betrekking tot omgevingskwaliteit en kwaliteit van leven, dat het niveau van de verschillende disciplines overstijgt, noodzakelijk is. Voor de ondersteuning van de beleidsbehoeften en beleidsdoelen van het NMP4 en het MILO project is een aantal onderzoeksrichtingen geidentificeerd.

The National Institute of Public Health and the Environment in the Netherlands (RIVM) and RIGO Research and Consultancy BV (Amsterdam) performed a major literature review to identify various concepts in the literature concerning environmental quality, the relationships between these various concepts, as well as their respective theoretical bases. This report summarises the outcomes of this survey. First the history of concepts related to environmental quality is sketched from different perspectives such as city-planning, architecture, sociology, economics, well-being and health over the past 150 years. The development of these concepts is placed in a broader framework of societal development. It reviews the main (types of) concepts of livability, environmental quality, quality of life and sustainability, and presents examples of underlying conceptual models. Different notions and concepts are compared along the dimensions of domain, indicator, scale, time-frame and context as described by Pacione. It is concluded that a multidisciplinary conceptual framework of environmental quality and quality of life that will go beyond the disciplinary differences found in the current literature is needed if the field is to advance. In order to support the policy-making needs and goals of the Dutch Ministerial projects NMP4 and MILO some directions for future research are identified.