Een landsdekkend beeld van veranderingen in de Nederlandse grondwaterkwaliteit op 5 tot 17 meter diepte

Abstract

Van een 12-tal grondwaterkwaliteitsparameters worden landsdekkende statistische kaartbeelden van veranderingen in de tijd gepresenteerd. In het bijzonder gaat de belangstelling daarbij uit naar het onderkennen van monotone langjarige componenten in het veranderingsbeeld. Aan de basis worden, aansluitend bij langjarige waarnemingstijdreeksen in een 250-tal meetpunten van het Landelijk Meetnet Grondwaterkwaliteit, via regressie-analyse korte-termijn-voorspellingen in de betreffende meetpunten bepaald, die vervolgens ruimtelijk worden geinterpoleerd. Schattingsonnauwkeurigheid van de korte-termijn-voorspellingen in de meetpunten wordt mede in beschouwing genomen. Bij ruimtelijke interpolatie wordt expliciet rekening gehouden met het (locatiespecifieke) niveau, de grootte van ruimtelijke variatie en de ruimtelijke samenhang in de ruimtelijke variatie van een te interpoleren variabele. Ruimtelijke interpolatie vindt plaats per categorie landgebruik/bodemtype. De ruimtelijke resolutie van de gepresenteerde kaartbeelden is beperkt tot 4 km x 4 km-ruiten. In de kaarten worden, voor twee extrapolatietijdstippen, schattingen van ruitmediane waarden gegeven in de vorm van benaderende 95% betrouwbaarheidsintervallen, gerelateerd aan een 4-tal parameterafhankelijke, veelal aan normstelling ontleende niveaus. De kaarten laten een rijkdom aan trendindicaties zien. Primair kan worden geconcludeerd dat een sterk ruimtelijk gedifferentieerde trendbenadering (i) haalbaar en (ii) zinvol is ; zinvol omdat (ii.1) ruiten met een sterk geprononceerde trend daarbij kunnen worden onderscheiden van een minder geprononceerde omgeving en (ii.2) trends in onmiddellijk aangrenzende of nabijgelegen ruiten (ook binnen een zelfde categorie landgebruik/bodemtype) van tegengestelde richting kunnen zijn. Beleidsmatig kunnen de gepresenteerde kaarten (a) rechtstreeks worden benut in relatie tot de meer diffuse vormen van grondwaterverontreiniging (de aan de kaartbeelden ten grondslag liggende meetnetinformatie heeft geen betrekking op strikt locatiespecifieke verontreinigingssituaties) en (b) meer indirect worden benut als toetsingsmateriaal voor de de beleidsonderbouwing ten dienste staande regionale en landelijke modellen voor grondwaterkwaliteitsontwikkeling. De gepresenteerde methodologie is ook voor andere milieucompartimenten en voor milieutoekomstverkenningen in meer algemene zin van rechtstreeks belang.

For 12 groundwater quality variables statistical maps of temporal changes were made, focusing on the long-term components of temporal changes. For each monitoring well screen, short-term predictions were calculated from time series of yearly measurements over 5-7 years, by using a simple regression model. Within each soil-land use category these predictions were interpolated spatially, taking location specific prediction accuracies, local level, and the size and structure of spatial variation into account. Spatial estimates concern 4 km x 4 km block median concentrations. For two extrapolation times (1980 and 2000) estimates of block median values are shown in maps as 95% confidence intervals, related to four levels that were derived from critical levels for human consumption. The resulting maps show a wealth of trend indications. Primarily, we can conclude that a trend approach with such a high spatial differentiation is attainable and advisable. Advisable because cells with a pronounced trend can be distinguished from a neighbourhood with less pronounced trends, and because trends in adjacent or nearby cells (also within the same soil-land use category) can have opposite directions. From a policy point of view the maps can be used directly for the assessment of diffuse groundwater contamination (the measurements that were used for the maps represent only non-location specific contamination situations). More indirectly they can be used for the validation of regional and national groundwater quality models, that are used for policy development. More generally, the presented methods are relevant for other compartments and for environmental outlooks.