Praktijkproef nutrientenbalans. Nutrientenbelasting van het oppervlaktewater via drainagewater van akkerbouwpercelen van zavelgrond

Abstract

Op proefboerderij Rusthoeve te Colijnsplaat zijn van juni 1994 tot juli 1996 metingen uitgevoerd aan de emissie van meststoffen via de drainage van akkerbouw op zavelgrond. De vanggebieden van vier drainbuizen (1,32 ha) en van een kavelsloot (9,57 ha) zijn intensief en vrijwel continu bemeten, zowel wat betreft de hydrologie als de afvoer van chloride en nutriknten (N, P). Op basis van de meetreeks en langjarige registraties van teeltgegevens zijn water- en stofbalansen opgesteld. Uit de waterbalansen blijkt dat nauwelijks kwel optreedt. De afvoer van overtollig water vindt plaats via drainbuizen (75%) en rechtstreeks naar de kavelsloot (5%) en een kreek (20%). Oppervlakkige afstroming is niet waargenomen tijdens de proef. Preferent transport van water en stoffen kan plaatsvinden in de onverzadigde zone door de aanwezigheid van macro-porikn. Ongeveer 25% van het door de drainbuizen afgevoerde water heeft een verblijftijd in de bodem van minder dan een jaar, 45% minder dan 2 jaar, 65% minder dan 3 jaar, 80% minder dan 4 jaar en 20% meer dan 4 jaar. De concentratie van N-totaal varieert van minder dan 1 tot 29 mg.l-1 met een gemiddelde van 4 mg.l-1. De stikstof-concentraties in het slootwater varikren van 1 tot 27 mg.l-1 met een gemiddelde van ruim 6 mg.l-1 .De variatie in de tijd hangt vooral samen met de variatie in nitraat. De hoogste concentraties van stikstof in drain- en slootwater zijn gemeten in perioden van hoge afvoer van drainagewater. De totaal-fosfaatconcentratie in het drainwater varieert van 0.05 tot 1.22 mg.l-1 met een gemiddelde van 0.21 mg.l-1 . De concentraties in de sloot varikren van 0.03 tot 1.64 mg.l-1 met een gemiddelde van 0.31 mg.l-1.

Measurements on the emission of nutrients by tile drainage of arable land with a loamy soil were executed at the Rusthoeve-farm in Colijnsplaat. The catchment areas of 4 tile drains (1.32 ha) and the receiving ditch (9.57 ha) were intensily and continuously monitored concerning the discharge of water, chloride and nutrients (N, P). Elaboration of two years of measurements and data on crops and fertilizer use resulted in water and solute balances. The water balances show that upward seepage is nearly absent and also that overland flow is only a marginal discharge component. Preferential flow of water and nutrients may occur through macropores in the topsoil. Roughly 25% of the water discharge via the tile drainage has resided less than 1 year in the soil, 45% less than 2 years, 65% less than 3 years, 80% less than 4 years and 20% more than 4 years. The concentrations of total-Nitrogen vary between less than 1 to 29 mg.l-1 being on the average 4 mg.l-1. Nitrogen-concentrations in ditch water vary between 1 and 27 mg.l-1 , having an average of 6 mg.l-1 , the variations corresponding largely to varying nitrate concentrations. The highest nitrogen concentrations in drain- and ditch water were measured during periods of high water discharge. Total-Phosphate concentrations in drainage water vary from 0.05 to 1.22 mg.l-1 with an average of 0.21 mg.l-1. Ditch concentrations vary between 0.03 and 1.64 mg.l-1 , being, on the average, 0.31 mg.l-1.