Het mogelijk effect van prijsbeleid op de voedselconsumptie: een orienterend onderzoek

Abstract

Het is vooralsnog niet goed mogelijk de effecten van prijsmaatregelen op de totale voedselconsumptie te voorspellen. Er zijn namelijk weinig goede gegevens beschikbaar waarbij rekening wordt gehouden met onbedoelde neveneffecten. Door het verlagen van de prijs van bijvoorbeeld fruit wordt niet per definitie de verkoop ervan verhoogd, maar misschien wel de verkoop van een ander, ongezond, product. Onder prijsmaatregelen wordt bijvoorbeeld het heffen van belasting op "ongezonde" producten en/of het geven van subsidies op "gezonde" producten verstaan. Er is een maatschappelijke discussie gaande om dit middel in te zetten om de voedselconsumptie in gunstige zin te beinvloeden. Het onderzoek is gebaseerd op drie deelonderzoeken. Ten eerste blijkt uit literatuuronderzoek dat er weinig over de effectiviteit van dergelijke maatregelen bekend is. Verder blijkt dat consumenten prijs inderdaad belangrijk vinden bij het bepalen van welke levensmiddelen gekocht worden. Daarnaast zijn onderzoeksresultaten van de MARGARIN-studie verder bekeken. Dit is een onderzoek bij een kleine groep personen uit Oost-Groningen. Hier komt uit dat met name andere factoren dan de prijs, zoals het al dan niet lekker vinden, geassocieerd zijn met de daadwerkelijke consumptie van groente, fruit en vis. Ten derde is de prijselasticiteit van een aantal voedingsmiddelen (chips, frisdranken, vlees, groente en fruit) met behulp van marktonderzoek en literatuurstudie onderzocht. Hieruit blijkt dat een verandering in de prijs slechts een geringe invloed heeft op de aankoop. Bij het berekenen van de prijselasticiteiten is geen rekening gehouden met kruiselasticiteit. Pas als er meer complexere informatie beschikbaar komt is het mogelijk om met behulp van modellering een betrouwbare inschatting te maken van de effecten van prijsmaatregelen op de voedselconsumptie en gezondheid.

As yet, it is not possible to predict the effect of pricing policies on total food consumption. Data that account for unexpected side effects are scarce. For example, lowering the price of fruits does not by definition increase fruit consumption, but may lead to an increase of sales of another, unhealthy, product. Taxing "unhealthy" products and/or providing subsidies on "healthy" products are often mentioned as ways to exert a positive influence on dietary intake. The research described in this report is based on three investigations. Firstly, a review of the literature shows that little is known about the effectiveness of these kind of measures. Furthermore the literature showed that consumers do, indeed, consider price an important determinant in choosing which products to buy. Secondly, results from the MARGARIN-study among a small group of residents living in the eastern part of the province of Groningen, demonstrated that other factors, e.g. tastiness, are associated with the actual amounts of fruits, vegetables and fish consumed. Thirdly, information on price elasticities of a number of foods (crisps, soft drinks, meat, fruit, vegetables) also suggested that their purchase is only moderately influenced by their own price. Price elasticities were both drawn from the literature and calculated from data on purchases by 4400 Dutch households. When calculating the price elasticities, cross elasticities were not accounted for. Proper data on price elasticity of products in the Netherlands are scarce. Such data are necessary, however, if reliable estimates of the health effects of pricing policies are to be made.