Monitoring van Risicofactoren en Gezondheid in Nederland (MORGEN-project) 1993-1997. Leefstijl- en risicofactoren: prevalenties en trends

Abstract

Een op de 5 mannen en een op de 8 vrouwen in de leeftijd van 20-59 jaar heeft een verhoogde bloeddruk, terwijl ongeveer een op de 10 mannen/vrouwen een te hoog cholesterolgehalte heeft. Bijna de helft van de mannen en ongeveer een derde van de vrouwen heeft overgewicht. Risicofactoren voor chronische ziekten komen over het algemeen vaker voor bij mannen dan bij vrouwen, vaker bij ouderen dan bij jongeren en vaker bij lager opgeleiden dan bij hoger opgeleiden. Overgewicht komt bijvoorbeeld bij laag opgeleiden 3 keer (mannen) tot 5 keer (vrouwen) vaker voor dan bij hoog opgeleiden.Dit blijkt uit het MORGEN-project, een grootschalig onderzoek dat in de periode 1993-1997 is uitgevoerd onder 23.000 mannen en vrouwen uit Amsterdam, Doetinchem en Maastricht. In het project is informatie verzameld over (veranderingen in) risicofactoren voor chronische ziekten, zoals hart- en vaatziekten, diabetes, astma, COPD en gewrichtsaandoeningen. Deelnemers vulden vragenlijsten in over leefgewoonten (roken, voeding, bewegen) en gezondheid, en ondergingen een lichamelijk onderzoek waarbij lengte, gewicht, bloeddruk en longfunctie werden gemeten en waarbij bloed werd afgenomen waarin het totaal- en HDL-cholesterolgehalte en glucosegehalte werden bepaald. Bij een deel van de oudere deelnemers (45 jaar en ouder) werd ook een aantal cognitieve testen afgenomen. Het onderzoek geeft een goed beeld van de situatie in Nederland ten aanzien van risicofactoren voor chronische ziekten. De gegevens zijn een belangrijke bron gebleken voor onderbouwing van het Nationaal Kompas Volksgezondheid en het Chronische Ziekten Model van het RIVM. In dit rapport worden voor de genoemde risicofactoren en chronische ziekten de prevalentie en trend beschreven, naar leeftijd, geslacht en opleiding.

One out of 5 men and one out of 8 women aged 20-59 years have high blood pressure, while about one out of 10 men and women has a high total cholesterol level. About half the men and one-third of the women are overweight. Chronic disease risk factors are more prevalent among men vs. women, among the elderly vs. the youth, and among the lower educated vs. the higher educated. Prevalence of overweight for example, was 3 times (men) to 5 times (women) higher in lower educated individuals than in the higher educated. These represent a few of the results of the MORGEN project, a large-scale monitoring project carried out between 1993 and 1997 among 23,000 men and women living in Amsterdam, Doetinchem and Maastricht. Data were collected on (changes in) chronic disease risk factors, such as cardiovascular diseases, diabetes, asthma, COPD and musculoskeletal disorders. Respondents filled in questionnaires on lifestyle habits (smoking, diet and physical activity) and health, and underwent a physical examination in which height, weight, blood pressure and lung function were measured. They supplied blood samples in which serum total cholesterol, HDL cholesterol and non-fasting glucose were determined. A subsample of respondents aged 45 years and older underwent a series of cognitive tests. This project has proven to be a valuable source of information on chronic disease risk factors in (subgroups of) the general Dutch population. It has contributed to the National Public Health Compass and RIVM's Chronic Disease Model. Prevalence of and trends in the risk factors and chronic diseases according to age, gender and educational level are reported here.