Effecten van polaire organische microverontreinigingen (XAD-concentraat) op de ontwikkeling van fytoplankton in de Maas

Abstract

Binnen het projekt Ecologisch Herstel Rijn en Maas vindt onderzoek plaats naar de effecten van stoffen op het voorkomen en functioneren van planktongemeenschappen in het Maasstroomgebied. Tijdens het Maasmonitoring programma in 1993 is in de maanden april, juni en augustus additioneel onderzoek verricht naar het effekt van polaire organische microverontreinigingen op de ontwikkeling van natuurlijke Maas-fytoplanktongemeenschappen. In deze chronische incubatie-experimenten werd XAD-concentraat van Maaswater van een locatie met een hoge verontreinigingsgraad toegevoegd aan Maaswater van een meer stroomopwaarts gelegen "schone" locatie. De toegevoegde hoeveelheid XAD-concentraat lag tussen 0 (blanco) en 1 en tussen 0 en 5 maal de in situ achtergrondwaarde van de locatie Luik. In elk van de experimenten werd uitputting van fosfaat na 2 of 3 dagen waargenomen waarna ammonium, silicaat en in veel gevallen nitraat, volgden. De taxonomische hoofdgroepen groenwieren, diatomeeen, cyanobacterien en cryptofyten bereikten binnen 3 incubatiedagen hun maximale relatieve groeisnelheid waarna deze sterk afnam tot waarden beneden nul. De relatieve groeisnelheid per taxonomische hoofdgroep was iets lager naar gelang de concentratiefactor toenam, terwijl de lag-fase langer duurde en de maximale biomassa afnam. Uitzondering hierop was de biomassa van groenwieren in juni (berekend voor dag 2 van het experiment). Met name bij de hoogste concentratiefactor was een duidelijke vertraging in de lag-fase te zien. Cyanobacterien vertoonden in beide experimenten een ander groeipatroon maar was slechts in geringe hoeveelheden aanwezig. De pigmentanalyse van het april-experiment is niet uitgevoerd gezien de snelle uitputting van de nutrienten en het verwachte geringe effect van de in dat experiment toegevoegde hoogste concentratie. Ondanks de beperkte concentratie mogelijkheden van polair organische microverontreinigingen met XAD-hars, werden in de bioassays effecten op de geanalyseerde taxonomische hoofdgroepen waargenomen. Dit wijst er op dat de samenstelling van het Maas-fytoplankton in de huidige situatie nog onder invloed staat van deze stoffen.

Pigment analyses by HPLC were used to determine the impact of XAD-extracts on the growth and density of the total phytoplankton community and on four distinguished taxonomic groups (green algae, diatoms, cyanobacteria and cryptophytes). This method used provides not only insight in the impact of pollutants on the phytoplankton community, but also in possible shifts between groups. The effects were different for the groups and depended on the season. The possibilities of concentrating polair organic micropollutants with XAD-resin are limited. Nevertheless, the results of this experiment indicate that the fytplankton in the River Meuse is affected by these components.