De laatste jaren wordt er in de publieke gezondheid aan gewerkt om complexe gezondheidsvraagstukken lokaal en regionaal aan te pakken met behulp van integraal beleid en samenwerkingsverbanden. Dergelijke integrale acties worden steeds belangrijker vanwege de gezamenlijke taken die ontstaan tussen diverse sectoren en partijen binnen en buiten volksgezondheid (preventie, zorg, ruimtelijke ordening, scholen, bedrijven, burgers). Denk aan thema's als gezond gewicht en bewegen, gezond participeren in de buurt, gezond ontwerpen en inrichten van de leefomgeving. In de praktijk is het een complexe aangelegenheid om integraal beleid en samenwerken te realiseren en het gebeurt op diverse manieren. Ook ontbreekt het aan theoretische kaders. Dat maakt het moeilijk zicht te krijgen op de aanpak en voortgang van lokale en regionale integrale praktijken en processen. Om hier meer grip op te krijgen zijn zes nieuwe tools ontwikkeld. Hiermee kunnen professionals en onderzoekers integrale acties (integrale beleidsvorming en samenwerkingsprocessen) realiseren, monitoren en evalueren. Zo kan 'sturingsinformatie' naar boven gehaald worden, zoals het draagvlak bij stakeholders en beleidsuitvoerders, de integratie van gezondheid in beleidsnota's, of inzicht in lokale of regionale samenwerkingsprocessen en - prestaties. Uit de sturingsinformatie komen verbeter- of leerpunten voort, die op lokaal of regionaal niveau kunnen worden ingezet om integraal beleid of samenwerken verder vorm te geven. Het onderwerp gezondheid kan bijvoorbeeld een plek krijgen in beleidsnota's die niet direct met de volksgezondheid te maken hebben, zoals op het gebied van ruimtelijke ordening of welzijn. Ook kunnen afspraken worden gemaakt om de samenwerking tussen partijen in toekomst te verbeteren of samenwerking met nieuwe partijen aan te gaan. De tools zijn in opdracht van ZonMW ontwikkeld. Dit is gedaan door het Consortium instruments for integrated action (i4i), dat uit negen onderzoeksgroepen bestaat en door het RIVM is gecoördineerd.

Mensen gebruiken steeds vaker kruidenpreparaten als voedingssupplement om hun gezondheid te bevorderen. Dit gebeurt als zelfmedicatie, soms als aanvulling op een behandeling met reguliere geneesmiddelen. De kruidenpreparaten mogen volgens de Warenwet in principe niet schadelijk zijn. In combinatie met reguliere medicijnen kan echter een interactie ontstaan die de werking van geneesmiddelen kan versterken of kan verminderen. Dit kan ongewenste gevolgen voor de gezondheid hebben. Het RIVM heeft in opdracht van de Nederlandse Voedsel- en Waren Autoriteit (NVWA) een top tien samengesteld van kruidenpreparaten waarvan de interactie met geneesmiddelen mogelijk gezondheidsrisico's kan veroorzaken. De lijst bevat onder andere Sint Janskruid, knoflook, ginkgo biloba, valeriaan, geelwortel en groene thee. Daarnaast worden voorstellen gedaan hoe de resultaten kunnen worden gecommuniceerd via de NVWA. In dit onderzoek zijn de effecten van de interactie van de nummer één van deze lijst onderzocht: Sint Janskruid - de overige negen volgen de komende jaren. Van Sint Janskruid, dat veelal wordt gebruikt tegen innerlijke onrust en neerslachtigheid, zijn de meeste en ernstigste interacties bekend. Concreet verminderen ze de werking van een aantal geneesmiddelen die worden voorgeschreven bij de behandeling van onder andere schimmel- of virusinfecties in het lichaam, bij kanker (chemotherapie), en van middelen die het afweersysteem (zoals bij transplantaties) onderdrukken. De werking van bepaalde bewustzijns verlagende en bewustzijns stimulerende middelen wordt juist (ongewenst) versterkt. De ernst van deze bijeffecten is afhankelijk van zowel de dosis van de geneesmiddelen als de dosis van het kruidenpreparaat. Uit voorzorg wordt geadviseerd geen Sint Janskruid te gebruiken (in de vorm van thee of supplementen) bij het gebruik van deze medicijnen. Vanwege de gevolgen van de interacties is het van belang dat consumenten, artsen en apothekers op de hoogte zijn van de eventuele risico's en elkaar hierover kunnen informeren. Hierin is verbetering gewenst om ongewenste interacties door het gebruik van kruidenpreparaten te kunnen voorkomen.

Het RIVM heeft in 2015 berekend hoeveel cadmium mensen binnen kunnen krijgen via voeding in Nederland. Uit de berekening blijkt dat kinderen tot de leeftijd van ongeveer 10 jaar gemiddeld meer cadmium binnen krijgen dan wenselijk is. De hoeveelheid cadmium die mensen gemiddeld gedurende hun leven via de voeding binnenkrijgen is echter zodanig laag dat het risico op schadelijke gezondheidseffecten verwaarloosbaar is. Kinderen krijgen naar verhouding meer cadmium binnen, omdat zij per kilogram lichaamsgewicht meer eten dan volwassen. De voedselgroepen granen, aardappels, groente en fruit dragen het meeste bij aan de totale blootstelling (circa 80 procent).<br> <br>Cadmium komt vooral via de bodem in voeding terecht. De stof kan nadelig zijn voor de gezondheid doordat het stapelt in de nieren. Wanneer de concentratie te hoog wordt, kan het de werking van de nieren schaden.<br> <br>Voor de innameberekening van cadmium zijn voldoende concentratiegegevens beschikbaar voor producten als melk, granen, groente, fruit en aardappelen. Van een aantal voedingsmiddelen zijn deze gegevens niet of slechts beperkt beschikbaar, waaronder vlees, pindaproducten, bewerkte cacao, oliezaden (vooral zonnebloempitten), ananas, runder- en varkenslever en bepaalde vissoorten (koolvis, kabeljauw, zalm en haring). Met deze gegevens zou de innameberekening verder kunnen worden geoptimaliseerd.<br> <br>De beschikbare concentratiegegevens van cadmium in producten zijn gecombineerd met voedselconsumptiegegevens van de Voedselconsumptiepeiling (VCP). Daarna is de berekende inname vergeleken met de gezondheidslimiet die voor deze stof geldt. Deze limiet is gebaseerd op de gemiddelde hoeveelheid van een stof waar mensen langdurig dagelijks aan mogen worden blootgesteld, zonder dat dit nadelige gevolgen heeft voor de gezondheid.<br> <br>De gemiddelde cadmiuminname varieert van 0,57 microgram per kilo lichaamsgewicht per dag bij 2-jarigen tot ongeveer 0,20 microgram per kilo lichaamsgewicht per dag op volwassen leeftijd.<br>

Het zoutgehalte in brood is sinds 2011 met 21 procent gedaald. In kaas is het zoutgehalte met circa 11 procent ook afgenomen ten opzichte van 2011. Het zoutgehalte verschilt echter aanzienlijk per soort kaas. In vleeswaren bedoeld als broodbeleg is het zoutgehalte in 2014 vergelijkbaar met dat van 2011 en 2013. De vleeswarensector heeft volgens afspraak tot in 2015 de tijd het gehalte aan zout en aan verzadigd vet te verlagen. Bewerkte groente en peulvruchten, zoals doperwten of bonen in blik of glas, hebben ook een lager zoutgehalte. Aangezien brood een grote bijdrage levert aan de inname van zout, draagt de daling van het zoutgehalte in deze productcategorie er in belangrijke mate aan bij dat mensen dagelijks minder zout binnenkrijgen. Voor verzadigd vet en suiker verschillen de productsamenstellingen niet. Dit blijkt uit onderzoek van het RIVM. Hierin wordt per productgroep gevolgd wat de gehalten aan zout, suiker en verzadigd vet zijn en hoe deze zich door de jaren heen ontwikkelen. Aanleiding hiervoor is het 'Akkoord Verbetering Productsamenstelling', dat de minister van Volksgezondheid en de brancheorganisaties van de voedingsmiddelenindustrie, retail, horeca en catering begin 2014 getekend hebben. Hierin is afgesproken de gehalten aan zout, (verzadigd) vet en energie (suiker, vet) in voedingsmiddelen stapsgewijs te verlagen. Dit akkoord loopt tot 2020. Voor dit onderzoek worden diverse gegevens gebruikt over de samenstelling van producten: gegevens die fabrikanten en de desbetreffende sectoren aanleverden, en onafhankelijke analyses door de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit (zout en verzadigd vet). Deze gegevens zijn gecombineerd en vervolgens vergeleken met gegevens uit de publicaties van het Nederlands Voedingsstoffenbestand (NEVO 2011 en 2013). In 2012 is de verandering van de productsamenstelling van voedingsmiddelen voor het eerst op deze manier in kaart gebracht. De 'Herformuleringsmonitor' was toen toegespitst op zout (natrium) en verzadigd vet. Sinds 2014 is dit uitgebreid met suiker (mono- en disachariden). De herformuleringsmonitor wordt uitgevoerd in opdracht van het ministerie van VWS.

Bij de ecologische risicobeoordeling van een stof in de bodem wordt gekeken welke concentraties schadelijk zijn voor het ecosysteem. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van ecologische risicogrenswaarden. De huidige grenswaarden voor ecologische risico's van stoffen in de bodem zijn tussen 2001 en 2012 bepaald op basis van destijds beschikbare gegevens over de mate waarin een stof schadelijk kan zijn. De (internationale) methoden waarmee die waarden worden bepaald zijn sindsdien aangepast en aangescherpt. Het RIVM heeft onderzocht op welke gegevens de huidige ecologische risicogrenswaarden van 34 stoffen of stofgroepen (16 metalen en 18 organische stoffen/stofgroepen) zijn gebaseerd en in hoeverre daarin onzekerheden zitten. Bij 20 stoffen (vooral metalen en oude bestrijdingsmiddelen) is in meer of mindere mate onzekerheid aanwezig. Voor deze stoffen kan via een aanvullende analyse bepaald worden of het zinvol is om de risicogrenswaarden te herzien. Of een herziening zinvol is hangt van drie factoren af. Als eerste de mate van onzekerheid in de risicogrenswaarden: deze is groter als er beperkte gegevens beschikbaar zijn, of als ze zijn verouderd. Verder is het voor de prioritering van belang om te weten of een stof in de praktijk vaak wordt aangetroffen en of dat met problemen gepaard gaat. Ten slotte is het relevant of er nieuwe kennis of inzichten beschikbaar zijn gekomen, die de risicogrenswaarden kunnen beïnvloeden. Dit moet uit de aanvullende analyse blijken. Voor de resterende stoffen is geen aanvullend onderzoek nodig. De huidige risicogrenswaarden kennen namelijk weinig onzekerheden of er is geen nieuwe relevante informatie beschikbaar. Mede op basis van dit briefrapport zal bepaald worden welke risicogrenzen met prioriteit worden geëvalueerd.