Betreft achtergronddocument voor verkeer en vervoer bij de Nationale Milieuverkenning 4 (MV4), waarin verwachte toekomstige ontwikkelingen in de sector verkeer en vervoer voor de periode 1995-2020 worden beschreven, uitgaande van de drie nieuwe lange-termijn scenario's van het Centraal Planbureau en het huidige vastgestelde beleid. Verder worden mogelijke oplossingsrichtingen beschreven voor verwachte milieuknelpunten. Het rapport beoogt primair een verantwoording te geven van wat in de MV4 over de sector verkeer en vervoer is geschreven en geeft verder extra categorische informatie over de sector verkeer en vervoer. De belangrijkste conclusies zijn dat met het huidige vastgestelde beleid (a) de beleidsdoelstellingen voor het auto- en vrachtautogebruik voor 2010 niet zullen worden gehaald, (b) de CO2-emissiedoelstelling voor wegverkeer voor 2010 niet wordt gehaald, (c) de NOx-emissiedoelstelling voor personenauto's voor 2010 wel wordt gehaald, maar voor vrachtwagens niet, (d) de VOS-emissiedoelstelling voor personenauto's voor 2010 wel wordt gehaald, maar voor vrachtwagens niet, en (e) de geluidhinderdoelstellingen voor verkeer en luchtvaart voor 2010 niet worden gehaald. Uit de oplossingsrichtingen blijkt dat zelfs als vergaande aanvullende beleidsmaatregelen worden verondersteld, het bijzonder moeilijk zal zijn de CO2-emissiedoelstelling voor wegverkeer en de NOx-doelstelling voor vrachtwagens te halen.

De werkgroep 'broeikasgasemissies wegverkeer' (bestaande uit beleidsmedewerkers van de ministeries Volkshuisvesting Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer, Economische Zaken en Verkeer en Waterstaat) heeft voorstellen voor vergaande maatregelen en maatregelpakketten geformuleerd ter reductie van de CO2-emissie van het wegverkeer. De voorstellen zijn door het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu en de Adviesdienst Verkeer en Vervoer doorgerekend op hun effect. Dit document bevat een verantwoording van deze berekeningen en geeft de resultaten. De hoofdconclusies zijn: 1) Wanneer wordt uitgegaan van de 2010-emissiedoelstelling (10% reductie ten opzichte van niveau 1986) laat de verkenning zien dat alleen met de zwaarste varianten van de extra conventionele maatregelen (verhoging brandstofprijzen, CO2-normering, verlaging snelheden) de doelstelling van CO2-emissie voor wegverkeer in zicht komt. 'Extra' betekent extra ten opzichte van het huidige beleid. 2) De verkenning laat zien dat met een vergaand maatregelenpakket in eerste instantie gericht op de stedelijke milieuproblematiek (ruimtelijke ordening, volumebeperking en stimulering elektrische voertuigen e.d.) de doelstelling voor 2010 (19,5 Mton) (nagenoeg) haalbaar lijkt, maar wel op langere termijn (in circa 2020).

Dit rapport over Climax Molybdenum is gepubliceerd binnen het Samenwerkingsproject Procesbeschrijvingen Industrie Nederland (SPIN). In het kader van dit project is informatie verzameld over industriele bedrijven of industriele processen ter ondersteuning van het overheidsbeleid op het gebied van emissiereductie. Dit rapport bevat informatie over de processen, bronnen van emissie, emissies naar lucht en water, afval, emissiefactoren, het gebruik van energie en energiefactoren, emissiereductie, onderzoek naar schone processen en normstelling en regelgeving.

In dit rapport is informatie verzameld over de milieuaspecten van "het afsteken van vuurwerk". Het is gepubliceerd binnen het samenwerkingsproject WESP: de Werkgroep Emissies Servicebedrijven en Produktgebruik. In dit project wordt informatie verzameld over processen in de doelgroepen van consumenten, bouw, handel en dienstverlening om tot overeenstemming te komen over de gegevens die gebruikt worden bij verschillende instituten. Het WESP-document levert informatie ondersteuning voor het regeringsbeleid over emissiereductie. Dit document bevat informatie over processen, emissiebronnen, emissies naar lucht en water, afval, emissie factoren, gebruik van energie en energiefactoren, emissiereductie, energiebehoud, onderzoek naar schone technologie normstelling en vergunningen.

Op prinsjesdag 1998 presenteerde het RIVM als milieuplanbureau haar vierde Milieubalans (RIVM, 1998). De milieubalans 1998 (MB98) beschouwt de veranderingen in de kwaliteit van het milieu in de periode 1985-1997. Deze veranderingen zijn onder andere het resultaat van de uitvoering van het milieubeleid. Bovendien is in de MB98 voor het eerst een kortetermijnprognose tot 2002 opgenomen. Dit document dient als verantwoording voor de informatie over de doelgroep verkeer en vervoer die in de Milieubalans 1998 en in de op internet verschenen FAchtergronden bij de Milieubalans 1998A zijn gepresenteerd. De belangrijkste bevindingen zijn: 1) het gebruik van de meeste vervoermiddelen is in 1997 toegenomen. Het personenautogebruik zal in 2000 circa 5% hoger zijn dan de SVV-II-doelstelling; 2) de CO2-emissie door het wegverkeer zal, bij inzet van het huidige beleid, tenminste tot 2002 blijven toenemen, mede doordat pas op langere termijn verbeteringen in de brandstofefficiency van het personenautopark worden verwacht; 3) de overige emissies door de doelgroep verkeer en vervoer (fijn stof, CO, VOS, NOx en SO2) zijn in 1997 verder afgenomen met name door de succesvolle penetratie van de geregelde driewegkatalysator in het personen- en bestelautopark. Tot 2002 wordt met uitzondering van SO2 een verdere daling van de emissies verwacht; 4) de CO2-emissies als gevolg van het gebruik van Nederlandse bunkers door de internationale binnenvaart, luchtvaart en zeevaart was in 1997 circa 7% hoger dan in 1996. De CO2-emissies uit deze bunkers bedragen evenveel als ruim 2 maal de CO2-emissies door personenauto's op Nederlands grondgebied

Om de aankoop van zuinige auto's te stimuleren kondigde het kabinet in de Uitvoeringsnota Klimaatbeleid aan de belasting op personenauto's en motorrijwielen (BPM) te gaan differentieren naar de CO2-uitstoot van personenauto's. In reactie op deze nota drongen de organisaties RAI en BOVAG in een brief aan de minister van VROM aan op aanvullend onderzoek naar de effectiviteit van deze maatregel en naar de effectiviteit van alternatieve maatregelen. Bij de behandeling van de Uitvoeringsnota Klimaatbeleid in de Tweede Kamer heeft de minister van VROM op verzoek van de kamer ingestemd met zo'n aanvullend onderzoek. Deze studie beschrijft de resultaten van dit aanvullend onderzoek. Er zijn in deze studie drie alternatieve prijsmaatregelen bestudeerd: 1) Differentiatie van de BPM. De maatregel bestaat uit een generieke verlaging van de BPM met een voor alle auto's gelijk bedrag, en een gelijktijdige invoering van een CO2-toeslag op nieuw verkochte auto's. Er zijn drie heffingsvarianten doorgerekend: van een relatief lage heffing (BPM1) tot een relatief hoge (BPM3). 2) Omzetting van de grondslag van de motorrijtuigenbelasting (MRB) van gewicht naar brandstofverbruik. 3) Energiepremies. De maatregel bestaat uit het verstrekken van een energiepremie aan kopers van een relatief 'groene' auto. Er zijn twee premievarianten doorgerekend: een relatief lage (Premie1) en een relatief hoge (Premie2). De hoofdconclusie is dat de voorgestelde energiepremies en de BPM-varianten leiden tot CO2-emissiereducties bij personenauto's in de orde van 0,1 tot 1,5% ten opzichte van de emissie-niveaus van personenauto's in 2010 en 2020 zonder deze maatregelen. De voorgestelde MRB-maatregel leidt nauwelijks tot CO2-emissiereductie-effecten.

Op dit colloquium zijn 34 papers gepresenteerd door een breed scala aan onderzoekers van binnen en buiten het RIVM. Het onderwerp betreft de relatie tussen verkeer, milieu en techniek. Deze relatie is op verschillende wijzen uitgewerkt: ingegaan werd onder andere op de toekomst van de vrachtwagenmotor, brandstoffen voor het wegverkeer, dynamische levenscyclusanalyse van personenauto's, emissie- en brandstofgebruikmodellen, geluid en nieuwe voertuig- en vervoerstechnologieen.

In dit document wordt de in de Milieubalans 1997 en in de 'Achtergronden' gepresenteerde informatie over de doelgroep verkeer en vervoer verantwoord. De beleidsdoelstellingen voor het maximum personenautogebruik op Nederlands grondgebied zijn uitgedrukt als indexen (1986=100). Voor 2000 en 2010 zijn deze indexen respectievelijk 130 en 135. De groei in de periode 1986-1996 is 124 indexpunten. Hiermee is in de eerste 10 jaar van de periode 1986-2010 (=24 jaar) circa 70% van de toegestane groei van de periode 1986-2010 gerealiseerd. Voor het vrachtwagengebruik op Nederlands grondgebied geldt dat de regering de groei in de periode 1986-2010 wil beperken tot maximaal 40%. Wanneer alleen vrachtwagens en trekkers (op basis van definitieve volume-cijfers voor 1996) worden meegenomen is de groei in de periode 1986-1996 circa 36%, wanneer ook de bestelwagens worden meegenomen is deze groei circa 80%. Beleid heeft niet geresulteerd in daling dan wel stabilisatie van de CO2-emissies door wegverkeer in het jaar 1996. Prijsbeleid heeft wel effect gehad: zouden de accijnzen sinds 1990 reeel constant zijn gebleven, dan was de CO2-emissie van personenauto's in 1996 bij benadering 7% hoger geweest. Het milieubeleid heeft geresulteerd in een absolute daling van de emissies van NOx, SO2, VOS, benzeen, CO, lood en fijn stof door wegverkeer in 1996. Het effect van het provinciale milieubeleid gericht op verkeer en vervoer is tot nu toe beperkt gebleven tot maximaal 1% minder groei van het personenautogebruik en enkele procenten minder groei van het geluidsbelaste oppervlakte. Voor de berekening van de CO2-emissies van verkeer en vervoer in Nederland zijn twee methodieken in omloop: een gebaseerd op het energiegebruik op Nederlands grondgebied en een gebaseerd op de energie-afzet voor binnenlands gebruik (de 'IPCC'-methode). De IPCC-methode is niet geschikt voor beleidsevaluatie, omdat er in deze methode geen een-op-een relatie te leggen is tussen de verkeersprestatie op Nederlands grondgebied en de daarmee gepaard gaande CO2-emissie.

De vraagstelling van dit rapport is: welke verandering in landelijke milieudruk brengt aanleg en verbetering van de hoofdinfrastructuur in Nederland met zich mee? Er is een indicatieve berekening gemaakt van de gevolgen van uitbreiding en aanpassing van de hoofdinfrastructuur (uitbreiding hoofdwegennet, aanleg HSL-Zuid en -Oost en Betuwelijn) in Nederland voor de periode 1995-2020. De hoofdconclusies hieruit zijn: a) de voorziene uitbreiding en aanpassing van de hoofdinfrastructuur in de periode 1995-2020 heeft een milieudruk-verhogend effect. Zonder uitbreiding van de hoofdinfrastructuur zou in 2020 het energiegebruik van de doelgroep verkeer en vervoer op Nederlands grondgebied ongeveer 2-6% lager zijn, b) de toename van de milieudruk op Nederlands grondgebied wordt veroorzaakt door de voorgenomen uitbreiding van de weginfrastructuur die tot generatie van wegverkeer leidt. De aanleg van hogesnelheidslijnen en de Betuwelijn leiden weliswaar tot een lager energiegebruik, maar deze verlaging is ten opzichte van de verhoging door uitbreiding van de weginfrastructuur zo weinig, dat de invloed op het netto-effect gering is.

In dit rapport wordt de in de Milieubalans 1996 (MB96) gepresenteerde informatie over de doelgroep verkeer en vervoer verantwoord. Ten behoeve van MB96 zijn een aantal detail-analyses uitgevoerd, die in dit rapport uitgebreid worden beschreven. Het gaat om 1) een evaluatie van de methodiek om effecten van milieubeleid inzichtelijk te maken, 2) een nadere analyse van de invloed van determinanten die het energiegebruik van personenauto's in de periode 1982-1994 hebben bepaald, 3) een beschrijving van de kosteneffectiviteits-berekeningen van milieumaatregelen in de periode 1985-1995 en 4) een internationale vergelijking.