Een op de 5 mannen en een op de 8 vrouwen in de leeftijd van 20-59 jaar heeft een verhoogde bloeddruk, terwijl ongeveer een op de 10 mannen/vrouwen een te hoog cholesterolgehalte heeft. Bijna de helft van de mannen en ongeveer een derde van de vrouwen heeft overgewicht. Risicofactoren voor chronische ziekten komen over het algemeen vaker voor bij mannen dan bij vrouwen, vaker bij ouderen dan bij jongeren en vaker bij lager opgeleiden dan bij hoger opgeleiden. Overgewicht komt bijvoorbeeld bij laag opgeleiden 3 keer (mannen) tot 5 keer (vrouwen) vaker voor dan bij hoog opgeleiden.Dit blijkt uit het MORGEN-project, een grootschalig onderzoek dat in de periode 1993-1997 is uitgevoerd onder 23.000 mannen en vrouwen uit Amsterdam, Doetinchem en Maastricht. In het project is informatie verzameld over (veranderingen in) risicofactoren voor chronische ziekten, zoals hart- en vaatziekten, diabetes, astma, COPD en gewrichtsaandoeningen. Deelnemers vulden vragenlijsten in over leefgewoonten (roken, voeding, bewegen) en gezondheid, en ondergingen een lichamelijk onderzoek waarbij lengte, gewicht, bloeddruk en longfunctie werden gemeten en waarbij bloed werd afgenomen waarin het totaal- en HDL-cholesterolgehalte en glucosegehalte werden bepaald. Bij een deel van de oudere deelnemers (45 jaar en ouder) werd ook een aantal cognitieve testen afgenomen. Het onderzoek geeft een goed beeld van de situatie in Nederland ten aanzien van risicofactoren voor chronische ziekten. De gegevens zijn een belangrijke bron gebleken voor onderbouwing van het Nationaal Kompas Volksgezondheid en het Chronische Ziekten Model van het RIVM. In dit rapport worden voor de genoemde risicofactoren en chronische ziekten de prevalentie en trend beschreven, naar leeftijd, geslacht en opleiding.

Het Regenboog-project was een samenwerkingsverband tussen het RIVM, CBS, GGD Nederland en alle GGD'en. Het doel van het Regenboogproject was een beeld te krijgen van de gezondheidssituatie van de Nederlandse bevolking op het gebied van chronische en infectieziekten. Een aselecte steekproef werd getrokken door het CBS van zowel mannen als vrouwen. Bij deze personen werd thuis de gezondheidsenquete afgenomen. Vervolgens werd gevraagd om deel te nemen aan een aanvullend lichamelijk onderzoek op de GGD. In de periode 1998-2001 zijn 19544 mensen geinterviewd en 5441 deelnemers (28%) op de GGD onderzocht. Het rapport presenteert de resultaten van een aantal gezondheidsaspecten afkomstig van het interview en het lichamelijk onderzoek per GGD regio. Het gaat om aspecten zoals ervaren gezondheid, medische consumptie, endogene factoren, roken, alcohol gebruik, chronische aandoeningen en lichamelijke beperkingen en klachten. Mannen ervaren hun gezondheid beter dan vrouwen. Het percentage mannen dat rookt en alcohol gebruikt is hoger dan bij vrouwen. Ernstig overgewicht (QI > 30 kg/m2) komt bij mannen in Brabant het minst voor. Hoge bloeddruk komt meer voor bij mannen in het Westen. Bij vrouwen komt een hoge bloeddruk vaker voor in de regio Noord en Oost. Tot slot gaan vrouwen vaker naar een huisarts of specialist dan mannen.

Het Regenboog-project is een samenwerkingsverband tussen het RIVM, CBS en GGD Nederland en GGD'en. Het doel van het Regenboogproject is een beeld te krijgen van de gezondheidssituatie van de Nederlandse bevolking op het gebied van chronische en infectieziekten. Een aselecte steekproef wordt getrokken door het CBS. Bij deze personen wordt thuis de gezondheidsenquete afgenomen. Vervolgens wordt gevraagd om deel te nemen aan een aanvullend lichamelijk onderzoek op de GGD. Hierop reageert 56,7% positief. Het onderzoek op de GGD bestaat uit het invullen van een vragenlijst over infectieziekten, meting van bloeddruk, lengte, gewicht en middel-heupomtrek. Tot slot wordt er een gewrichtsfunctietest en 4 buisjes bloed afgenomen. Van de geinterviewde personen komt uiteindelijk 25,7 % op de GGD voor het lichamelijk onderzoek. De prevalentie van hypertensie is voor mannen 34% en vrouwen 30%. De prevalentie van overgewicht neemt toe met de leeftijd. De schatting van overgewicht blijkt sterk te verschillen tussen gerapporteerde en gemeten lengte en gewicht. Met name bij vrouwen is dit verschil duidelijk aanwezig. De onderzochte groep blijkt een bruikbare afspiegeling van de Nederlandse bevolking.<br>

De medische kosten van alle ziekten die kunnen optreden in gewonnen levensjaren dienen te worden meegenomen in kosten effectiviteit analyses als ook de effecten van de medische zorg voor alle ziekten in gewonnen levensjaren worden meegenomen. In kosten effectiviteit analyses van primaire preventie worden vaak alleen de medische kosten van direct gerelateerde ziekten meegenomen. Bij kosten effectiviteit analyses van stoppen met roken interventies worden bijvoorbeeld wel de besparingen dankzij de vermeden kosten van longkanker meegenomen maar niet de medische kosten van een heupfractuur die iemand kan oplopen in zijn extra levensjaren. Dit is niet consistent als de winst in levensjaren dankzij de behandeling van de heupfractuur wel wordt meegenomen in de kosten effectiviteit analyse. Een van de toepassingen van het RIVM Chronische Ziekten Model (CZM) is het schatten van de kosten effectiviteit van interventies gericht op het verbeteren van de volksgezondheid in Nederland. De centrale vraagstelling van dit rapport is hoe we in kosten effectiviteit analyses met het CZM omgaan met de medische kosten en gezondheidseffecten van ziekten die zijn opgelopen in extra levensjaren. Met het CZM is het mogelijk om de medische kosten in gewonnen levensjaren in kosten effectiviteit analyses mee te nemen. Op basis van inzichten uit de recente economische literatuur concluderen wij dat de medische kosten van alle ziekten die kunnen optreden in extra levensjaren dienen te worden meegenomen als de effecten van de medische zorg in gewonnen levensjaren niet zijn te scheiden van de effecten van de interventie.