A state-transition model has been developed that describes the change in the numbers of never, current and former smokers over time and age. The changes are governed by transition rates: the rate for a never-smoker to start smoking, for a current smoker to stop, and for a former smoker to start again. In the past we only had data available from repeated cross-sectional studies to estimate these transition rates. Recently data became available from studies with prospectively or retrospectively repeated measurements that are better suited to estimate transition rates. These data sets are StiVoRo surveys, the MORGEN Study, and the Doetinchem Cohort Study. The data analysis methods were based on the mathematical equations that underlie the smoking model. In this way the smoking transition rates have been estimated. The differences between the results from the studies were small. The starters are concentrated at the younger ages, the stop smoking rate levels show a U-shaped curve over age, and the restart smoking rate levels decrease almost linearly over age. State-transition models can be very helpful in analysing changes of risk factor levels over time and age. When these changes are large, repeated measurement data are necessary to estimate the transition rates.

Using the simulation model context we checked the consistency of incidence, prevalence and mortality data for specific types of cancer so as to construct an appropriate data set for chronic disease modelling. The data sources used were IKZ for regional cancer prevalence rates and survival proportions, NKR for national incidence rates, and CBS for national registered cause-specific mortality rates. Consistency checks were made for lung, rectal, colon, stomach, oesophagus, breast and prostate cancer. Using national incidence rates and regional survival proportions and a two-state transition model, we calculated prevalence and population mortality rates. We compared the calculated rates to empirical ones. For most types of cancer the calculated prevalence rates fitted well to the empirical ones, except for lung cancer (females), breast and prostate cancer. We found several possible explanations for these differences. The first one was double counts in case of multiple tumours. Based on data we corrected for double counts for breast cancer. The second explanation was differences between regional and national morbidity figures. This was confirmed for lung cancer (females) and prostate cancer. The third explanation was past trends in disease incidence. Correcting for these trends resulted in smaller differences for lung cancer (females), breast and prostate cancer. The calculated mortality rates fitted well to the empirical ones for the lethal types of cancer, but less well for those types of cancer with better prognosis, namely rectal, breast and prostate cancer. These differences could be explained by competing death risks. Several studies have confirmed this explanation.

The exploratory study reported on here investigated the possibilities offered by intersectoral (health) policy. The study consisted of two parts. First, a broad description was given of determinants of five health problems (cancer, Chronic non specific lung disease (CNSLD), heart disease, injury due to accidents and psychiatric disorders), and of related actors in policy-making identified. Second, the determinants of one of the diseases were assessed in more depth to give insight into opportunities for prioritzing based on potential health benefits. In the first part, the analyses show that there are many departments within several ministeries that could contribute to an intersectoral (health) policy. Some ministeries have a special connection to one particular determinant of health: e.g. Agriculture, Nature Management and Fisheries has opportunities in the field of nutrition, while there are also ministries that can be of importance for a broad range of determinants: e.g. Education, Culture and Science can play an important role in health education. The Ministry of Finance is also involved in many determinants as a consequence of its (tax)instruments for price policy. The same could be said for ministries involved in control and supervision (Justice and Internal Affairs). In the second part of the study, priority-setting for intersectoral policy based on potential health benefits is described by analysing, in particular, the determinants of CNSLD. Because the desired data and evidence is often lacking, it has proven very difficult to set priorities for intersectoral policy using potential health benefits of interventions on the important risk factors. Still, smoking and allergens in the indoor environment can be put forward as the determinants of CNSLD with the most potential health gain. In conclusion, there are many opportunities for intersectoral policy, making prioritizing desirable. Next to potential health benefits priorities can be set on measures that are not yet in use and on measures that coincide with the targets of other ministries

In the year 2000 several reports appeared which analysed the Dutch health care and health status from an international perpspective. An analysis of these reports shows that international comparison of data adds an extra perspective and can act as a source of inspiration for priority setting in national policies for health and health care. Some comparative reports focus on presenting composite indices, others rather present basic comparative data. The first type of presentation produces general statements and may get much attention in the media. The latter is more informative for actual policy choices. The comparisons showed that in many aspects of health and health care, The Netherlands ranges around the EU average. This is contrary to earlier days, when the country ranked rather high among the countries which now together form the European Union. This is caused in many instances by catching up of especially the southern European countries. Specific examples of a less favourable Dutch performance are the life expectancy and the perinatal mortality. Life expectancy is lagging behind, especially for women, and a substantial part of this is due to smoking behaviour. The causes of stagnating decline of perinatal mortality in the Netherlands include the rapid growth of the age of mothers at birth of their (first) child and probably also the increase of births given by immigrant women (related to socio-economic status) as well as the increase in muliple births (related to the age of the mother). In addition smoking by pregnant women still has a significant contribution to the risk of perinatal mortality in the Netherlands. The conclusions and commentaries about Dutch health care generally confirm the current policy intentions of the Dutch Ministry of Health. They include: more competition in the health care sector, more education and training facilities for doctors, focus on guidelines and standards and on the uniform registration of waiting lists. A high satisfaction of the Dutch with their health care system is noticed and although the system is judged a bit expensive the health care package that is received for the money is rather broad. The usefulness of valid international comparisons is entirely dependent on the availablity of reliable internationally comparable data. Therefore it is recommended to stimulate the improvement of co-ordinated collection and exchange of data and expertise between countries and with international organisations such as WHO, OECD and the EU.

This report presents an update of model simulation results for application to the waiting list for residential care of the mentally disabled in the Netherlands. The update makes use of recently collected data to provide calculations based on new assumptions with respect to the waiting list definition, specification of the outflow of the waiting list and figures denoting the capacity of institutions for residential care. Based upon these assumptions, four new scenarios, each differing in its prediction of the future growth in an institution's capacity for residential care, have been formulated. The 'Demographic Development' scenario shows that a growth of 0.33% per year in the number of residential homes/institutions will not be sufficient for stabilising the waiting list. In the other scenarios, more places are created. The waiting list in 2003 is then about 20% lower in the 'Coalition Agreement 1998' scenario than in the 'Demographic Development' scenario. In the 'Intensify-1' and -'2' scenarios, the waiting list in 2003 shows respective drops of 50% and 60%, compared to the 'Demographic Development' scenario; the average waiting time is 50-60% lower than in the 'Demographic Development' scenario. A comparison was also made to the reference scenario in the November 1999 report with respect to the abovementioned assumptions (2) and (3). Applying the new information on waiting-list outflow to the reference scenario of the model has a negative effect on waiting list development because part of the outflow to 'other' types of care actually was to (semi) institutional care. Although the effect of two sources of uncertainty (specification of the outflow and the capacity in the period 1996-1998) has been lessened with respect to that noted in the November 1999 report, other sources of uncertainty named in that report are still effective (e.g. data from the waiting list registration and the semi-institutional registration).

Dit boekje bevat een samenvatting van de resultaten van het RIVM-project 'Kosteneffectiviteit van preventie'. Deze resultaten zijn eerder gepubliceerd in een aantal RIVM-rapporten. In dit boekje zijn de bevindingen uit de twee meest recente Engelstalige rapporten op een overzichtelijke manier samengevoegd. De resultaten geven meer inzicht in welke preventieve maatregelen die in Nederland niet ingevoerd zijn op basis van de internationale wetenschappelijke literatuur kosteneffectief lijken. Ook is voor een aantal preventieve interventies doorgerekend wat de kosten en effecten zouden zijn van implementatie in Nederland. Dit boekje geeft dus inzicht in waar kansen voor het Nederlandse volksgezondheidsbeleid liggen.

Dit themarapport gaat over de toekomst van de eerstelijnsgezondheidszorg in Nederland. Met het jaar 2020 als tijdshorizon worden verkenningen gepresenteerd over de zorgvraag, het zorgaanbod en de organisatie van de eerste lijn. Daarmee wordt zichtbaar welke zorgvragen in 2020 op de eerste lijn afkomen, hoeveel hulpverleners daarvoor nodig zijn en hoe de organisatie eruit kan zien. Mogelijke organisatieveranderingen worden steeds bezien vanuit de wetenschappelijke evidentie die er voor de effecten bestaat. Het rapport biedt een schat aan informatie over de huidige en toekomstige eerstelijnszorg. Door de vele feiten en cijfers is het rapport - behalve een toekomstverkenning - een nuttig naslagwerk voor allen die bij de eerstelijnszorg betrokken zijn. De veldpartijen en het Ministerie van VWS hebben zich in het najaar van 2004 uitgesproken voor 'versterking van de eerstelijnsgezondheidszorg' als een gezamenlijke ambitie. Deze studie beoogt daaraan een bijdrage te leveren. Dit rapport is het resultaat van een samenwerkingsproject van het NIVEL en het RIVM, en maakt deel uit van de reeks Volksgezondheid Toekomst Verkenningen 2006.

In dit rapport is een beperkte set van negen prestatie-indicatoren voor diabetes type 2 ontwikkeld. Het rapport beschrijft de systematiek om tot de set van prestatie-indicatoren te komen. De samenhang is in kaart gebracht tussen ziektegeschiedenissen en zorgprocessen in de vorm van een 'clinical logic'. Hierin wordt nagegaan hoe een deel van de aanvankelijk gezonde populatie zich verdeelt over verschillende belangrijke (voor)stadia van diabetes en wat de invloed is van het zorgproces (inclusief preventie) op de 'overgangskansen' tussen de ziektestadia. In dit rapport is een begin gemaakt met het invullen van de clinical logic voor diabetes door het te vullen met beschikbare populatiegegevens. De tweede stap (invloed van het zorgproces) is in dit rapport opgevat als ' in theorie nog te behalen gezondheidswinst' en 'mogelijkheden voor beonvloeding door preventie en zorg'. Er is op dit moment namelijk nog onvoldoende informatie beschikbaar over de feitelijke prestaties van preventie en zorg bij diabetes. Het kader van de clinical logic is vooral gebruikt om tot een selectie van indicatoren voor prestaties van preventie en zorg bij diabetes te komen. Met deze set van prestatie-indicatoren kan het ministerie van VWS een vinger aan de pols houden bij de zorg voor diabetes.

Het bevorderen van gezond gedrag kan een belangrijke bijdrage leveren aan de volksgezondheid. Bevolkingsgroepen met naar verhouding meer ongezond gedrag of een hoge kwetsbaarheid op dit punt zijn jongeren, ouderen, allochtonen en personen met een lagere sociaal-economische status (SES). Aangrijpingspunten voor preventieve interventies liggen zowel op het persoonlijke niveau (houding ten aanzien van het gedrag, mate waarin een persoon zich in staat acht het gedrag te kunnen veranderen) als in de omgeving. Voor elk van de vier genoemde groepen is speciale aandacht nodig. Dit is - met name voor allochtonen en groepen met een lage SES - wel in de beleidsvoornemens terug te vinden, maar nog onvoldoende in de praktijk. Belangrijke redenen hiervoor zijn het bestaan van onvoldoende politiek draagvlak op lokaal niveau en onvoldoende beschikbaarheid van randvoorwaarden (financien, personele capaciteit). De praktijk van interventies leert ons dat de meest succesvolle leefstijlinterventies (1) zijn toegesneden op een specifieke groep, (2) gebruik maken van een combinatie van een samenhangende set van activiteiten en maatregelen, (3) participatie kennen van vele actoren en sectoren, inclusief de doelgroep, en (4) voldoende lange looptijd en continuiteit hebben. Sleutelwoorden zijn dus: preventie op maat, integraal gezondheidsbeleid, multisectorale aanpak, en continuiteit. Alleen wanneer deze inzichten optimaal worden benut zullen we mogelijk de ongunstige trends in leefstijl kunnen doorbreken. Dit geldt vooral voor het lokale gezondheidsbeleid, maar het landelijk beleid moet dit ondersteunen.

Beschreven wordt de medisch-technologische ontwikkelingen, toekomstige mogelijkheden en kosten van coronaire stents voor de behandeling van hart- en vaatziekten, die doodsoorzaak nummer een zijn in Nederland. De toepassing van deze medische hulpmiddelen heeft een grote impact op de interventiecardiologie. De recente ontwikkelingen hebben met name betrekking op technologische verbeteringen en verfijningen van coronaire stents en het plaatsingssysteem. Hernieuwde vernauwing van de arterie en de vorming van bloedstolsels vormen de belangrijkste complicaties na stentimplantatie in een coronaire arterie. De medische ontwikkelingen hebben betrekking op diverse aanvullende therapieen c.q. innovatieve technologieen die ontwikkeld worden om de hiervoor genoemde complicaties te behandelen en de diagnostiek te verbeteren. Op korte termijn zullen stents die geneesmiddelen afgeven, de zogenaamde drug eluting stent, de conventionele stents vervangen waardoor een hernieuwde vernauwing van het bloedvat aanzienlijk vermindert. Stentcoatings en orale geneesmiddelen vervullen inmiddels een prominente rol om de vorming van bloedstolsels te reduceren. Het aantal mensen met hart- en vaatziekten in Nederland zal toenemen van 168.100 in 2000 tot 239.900 in 2020. Schattingen van de toekomstige kosten van stentimplantatie geven aan dat de kosten tot 2020 met circa 40% zullen stijgen. Deze schatting dient met de nodige voorzichtigheid te worden betracht, omdat voor de berekening expliciete aannamen zijn gemaakt. Deze literatuurstudie werd uitgevoerd door het RIVM en aangevuld met interviews voor de Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2002 om een bijdrage te leveren aan de informatiebehoefte van de beleidsontwikkeling van het Ministerie van VWS.<br>