Biobased alternatieven voor prioritaire stoffen : Een verkennende studie

Abstract

De Nederlandse overheid streeft ernaar om vóór 2030 de schadelijkste chemische stoffen uit te bannen en te vervangen door schonere en minder gevaarlijke alternatieven (het prioritaire stoffenbeleid). Een mogelijkheid is om stoffen uit biomassa van planten en dieren te halen en daarmee zogeheten biobased stoffen te maken. Naar verwachting kan hiermee zelfs een aantal kankerverwekkende stoffen worden vervangen. Biobased stoffen Deze biobased alternatieven worden de komende jaren verder ontwikkeld. Het RIVM heeft geïnventariseerd welke alternatieven er al zijn en heeft tientallen biobased stoffen in kaart gebracht. Deze lijst is niet uitputtend. Daarnaast is een overzicht gemaakt van methoden waarmee de gezondheids- en veiligheidsrisico's voor mens en milieu worden beoordeeld, én de mate waarin de productie en het gebruik van die stof duurzaam is. Niet elke biobased stof is namelijk gezonder of duurzamer dan een stof die van aardolie is gemaakt. Zo zijn sommige biobased stoffen ook giftig, of kan er veel land of water nodig zijn om de grondstoffen te verbouwen. Beoordelingsmethoden De bestaande beoordelingsmethoden blijken nogal divers en vaak ingewikkeld. Het streven is om op basis van de huidige methoden een handzame aanpak te ontwikkelen waarmee snel en gemakkelijk de beste stof kan worden gekozen. Daaraan kunnen ook beleidsvoorkeuren worden toegevoegd om het gebruik van bepaalde grondstoffen te stimuleren of te ontmoedigen. Regelgeving Hoewel een 'harde' definitie van biobased stoffen vooralsnog ontbreekt, is inmiddels duidelijk dat ze voor de regelgeving als gewone chemische stoffen moeten worden beschouwd. Ze moeten aan dezelfde wettelijke gezondheids- en veiligheidseisen voldoen. In de dagelijkse praktijk van registratie, etikettering en risicobeoordeling blijkt dit niet altijd duidelijk te zijn. Het RIVM licht daarom toe hoe enkele wettelijke regels moeten worden geïnterpreteerd. Het huidige stoffenbeleid draait vooral om de beoordeling van gezondheid en veiligheid, waarbij REACH ook nadrukkelijk innovatie wil vergroten. Met de opkomst van innovatieve biobased stoffen komen duurzaamheidsaspecten duidelijker in beeld. Een integrale beoordeling geeft een completer inzicht in de voor- en nadelen van stoffen. Het RIVM vindt dat een dergelijke afweging nodig is voor alle, dus niet alleen biobased, stoffen.

The Dutch government focuses on banning the most dangerous chemicals before 2030 and replace them by cleaner and less dangerous alternatives (priority chemicals policy). One possibility is to use biomass of plants and animals to produce so-called biobased chemicals. It is expected that even a number of carcinogenic substances can be replaced by those biobased alternatives. Biobased chemicals These biobased chemicals will be further developed in the near future. RIVM has explored which alternatives are already present and listed tens of biobased substances. This list is, however, not exhaustive. In addition, a survey is made of methods to assess health and safety risks for man and environment, but also if the production and use of a chemical is sustainable. Not every biobased substance is less dangerous or more sustainable than a petrobased substance. Biobased substances can be toxic, or much land or water can be needed to grow the raw materials. Assessment methods The current assessment methods were shown to be diverse and often complicated. It is needed to develop a transparent and usable method for selecting the best option. Policy preferences can be added, for example, to either stimulate or discourage the use of specific raw materials. Regulation Although a 'hard' definition of biobased chemicals is still lacking, it is clear that they should comply with the current, legal health and safety criteria for chemicals. In practice, it shows that there can be confusion about the registration, classification and labelling, and risk assessment of biobased chemicals. RIVM elucidates the interpretation of some of these legal aspects. The current policy frameworks on substances mainly focus on health and safety assessment, although REACH also targets on innovation. The movement towards innovative biobased chemicals asks for more attention on sustainability aspects. An integrated approach results in a more comprehensive picture of the pros and cons of substances. RIVM states that such an assessment is needed for all, not only biobased, chemicals.