Functiespecifieke risicogrenswaarden voor grondwaterkwaliteit : Verkenning en methodiekontwikkeling

Abstract

Het RIVM heeft een nieuw concept uitgewerkt om normen af te leiden voor twaalf veelvuldig voorkomende verontreinigende stoffen in grondwater (meestal organische oplosmiddelen). Dit is bedoeld om het beheer van grondwaterkwaliteit en de functies van het grondwater concreet vorm te geven. De basis van het concept voor deze zogeheten functiespecifieke risicogrenswaarden is dat voor de grondwaterkwaliteit rekening wordt gehouden met het gebruik of de functie van het grondwater. Het voordeel is dat de vervuiling specifieker kan worden aangepakt. Deze benadering is vergelijkbaar met de werkwijze voor het bodembeheer. In de toekomst kan daardoor het beheer van bodem- en grondwater worden gekoppeld. Het concept is verkennend van aard en wil, passend bij de nieuwe Omgevingswet (2018), bijdragen aan nieuw beleid voor grondwater. De huidige normen hebben geen directe relatie met het feitelijke gebruik van grondwater. Op basis van de streef- en interventiewaarden voor grondwater wordt bepaald in welke mate beheer en sanering nodig zijn en naar welke waterkwaliteit wordt gestreefd. Voor de afleiding van functiespecifieke risicogrenswaarden is een onderscheid gemaakt tussen drie gebiedstypen: de combinatie Landbouw/Natuur, Wonen en Industrie. Elk gebiedstype stelt eisen aan de grondwaterkwaliteit, zoals voor irrigatie, ecologie, drinkwateronttrekking, veilig wonen en industriële productieprocessen. De risicogrenswaarden kunnen onder meer worden gebruikt voor het zogeheten gebiedsgericht beheer van grondwater. Hierbij wordt een vervuild gebied in zijn geheel aangepakt, wat vooral efficiënt is als de 'veroorzaker' niet bekend is (zoals bij oudere, industriële verontreinigingen). De grenswaarden geven onacceptabele risico's aan, gekoppeld aan een specifieke functie van grondwater. Om de kwaliteit van nabijgelegen schoon grondwater te garanderen, worden daarvoor strengere risicogrenswaarden aangegeven.

The groundwater quality in urban, industrial and in non-urban areas may have been affected by (former) industrial and commercial activities, spills and through leaching and run off from uncontrolled landfills, roads and building materials. This resulted in large volumes of contaminated groundwater. During the last twenty years, remediation of individual plumes of contaminated groundwater appeared to be an expensive and often remediation objectives appeared to be infeasible, despite of the available remediation techniques. In the Netherlands, this led to a change in the approach of large-scale groundwater contamination. Instead of remediation of individual groundwater plumes, the new policy focuses on the management of non-point source (diffuse) pollution of groundwater. Key goals of the approach for the management of so called 'area wide groundwater contamination' are the removal of point sources, the protection of vulnerable objects (for example drinking water wells) and the management of risks in relation to the use and function of groundwater. The latter topic is difficult to deal with, because function-specific groundwater screening values are lacking in the Netherlands. As in most countries, existing groundwater screening values or quality standards are not related to the use or function of groundwater. Moreover, the scientific foundation of existing quality standards can be improved and updated and more clearly based on risks for human health or the environment. In this report, we present an approach for the derivation of function specific and risk-based screening values for groundwater. This approach includes the definition of the different functions and uses of groundwater, and the related risk criteria. Based on these elements, groundwater screening values for the different functions and uses are derived for twelve frequently occurring contaminants.