Bescherming drinkwaterbronnen in het nationaal beleid

Abstract

Het drinkwater in Nederland is van goede kwaliteit. Wel is er reden tot zorg over de kwaliteit van de bronnen voor drinkwater. In Nederland wordt 60% van het drinkwater uit grondwater geproduceerd en 40% uit oppervlaktewater. Volgens de huidige uitgangspunten van nationaal en internationaal beleid, zoals de Europese Kaderrichtlijn Water, moet de kwaliteit van de bronnen zodanig zijn dat het mogelijk is om met eenvoudige technieken drinkwater te produceren. Dit is nu het geval voor ongeveer de helft van de grondwaterwinningen in Nederland. De andere helft van de grondwaterwinningen voldoet niet. Ook de kwaliteit van het oppervlaktewater voldoet niet. Dit concludeert het RIVM in een analyse van bestaande rapporten en meetgegevens over de kwaliteit van drinkwaterbronnen. Kwaliteit grondwaterwinningen Ongeveer de helft van de grondwaterwinningen is beïnvloed door menselijk handelen, zoals landbouw, riolering, industrie en oude bodemverontreinigingen. Volgens data uit het onderzoek is het aantal chemische stoffen dat in het grondwater aanwezig is, veel groter dan de reguliere monitoringsprogramma's aangeven. Deze stoffen worden aangetroffen in concentraties die geen risico vormen voor de volksgezondheid, maar het is wel belangrijk om te monitoren of deze concentraties toenemen. Kwaliteit oppervlaktewinningen De kwaliteit van oppervlaktewater wordt nog directer dan grondwater beïnvloed door menselijk handelen. In de afgelopen decennia is de kwaliteit ervan aanzienlijk verbeterd door emissies vanuit industrie en landbouw te verminderen. Momenteel bestaat de meeste zorg over stoffen die consumenten gebruiken, zoals geneesmiddelen, insecticiden, biociden, cosmetica, brandvertragers en nanodeeltjes. Rioolwaterzuiveringsinstallaties (RWZI's) kunnen deze stoffen nog niet goed verwijderen. Daardoor komen ze in het milieu terecht en dus ook in bronnen voor drinkwater. Drinkwaterbedrijven gebruiken steeds geavanceerdere zuiveringstechnieken om deze stoffen te verwijderen. De nog resterende, zeer lage concentraties vormen geen risico voor de volksgezondheid. Het gebruik van deze stoffen zal echter in de toekomst verder toenemen als gevolg van de vergrijzing (meer medicijngebruik) en veranderingen in de bevolkingssamenstelling. Ook in dat licht is het van belang de kwaliteit van drinkwaterbronnen te verbeteren. Het RIVM reikt daarom aanbevelingen aan voor het landelijk beleid om de waterkwaliteit effectiever te beschermen. Een voorbeeld is het drinkwaterbeleid beter te verankeren in andere beleidskaders, zoals ruimtelijke ordening en waterbeleid. Door haperingen daarin kunnen momenteel tegenstrijdige functies rondom drinkwaterbronnen ontstaan, die een risico kunnen vormen voor de waterkwaliteit.

Drinking water in the Netherlands is of excellent quality. However, there is reason for concern for the quality of the resources of drinking water. In the Netherlands 60 percent of the drinking water is produced from ground water and 40 percent from surface water. According to current national and international policies, such as the European Water Framework Directive, the quality of drinking water resources should be as such that it is possible to produce drinking water with simple treatment processes. This is currently the case for about half of the groundwater abstractions in the Netherlands. The other half does not meet this requirement. Also the quality of the surface water does not meet the criteria. This is concluded by the National Institute of Public Health and the Environment (RIVM) in an analysis of existing reports and data on the quality of drinking water resources. Quality of ground water abstractions About half of the ground water abstractions is influenced by human activities, such as agriculture, sewage systems, industry and point source pollutions from former activities. According to research data, the number of chemical substances present in ground water appears to be much higher than indicated by regular monitoring programmes. The concentrations in which these substances are found impose no risk to human health. However, it is important to monitor whether the concentrations increase. Quality of surface water abstractions The quality of surface water is influenced by human activities even more directly than ground water. Over the past decades, the surface water quality has been improved quite significantly by reducing emissions from industry and agriculture. Currently, most concern is for substances used by consumers, e.g. pharmaceuticals, insecticides, biocides, cosmetics, flame retardants and nano particles. Sewage water treatment plants are not yet able to remove these substances adequately. Therefore, they enter the environment and drinking water resources too. Drinking water companies use ever more advanced treatment processes in order to be able to remove these substances. The remaining, very low concentrations impose no risk to human health. However, the use of these substances will increase due to aging (increased use of pharmaceuticals) and demographic changes in the future. From that perspective it is important to improve the quality of drinking water resources. RIVM therefore gives recommendations for national policies in order to improve the effectiveness of the protection of water quality. An example is to anchor drinking water protection more firmly in other policy fields, such as spatial planning and water management. Hitches in those fields can cause conflicting functions to arise in the vicinity of drinking water resources, which can impose a risk to water quality.