Regio’s in beweging naar een toekomstbestendig gezondheidssysteem : Landelijke Monitor Proeftuinen –reflectie op 5 jaar proeftuinen

Abstract

In Nederland zijn regionaal diverse samenwerkingsinitiatieven ontstaan om het zorgsysteem toekomstbestendig te maken. Het doel van deze initiatieven is om de gezondheid van de bevolking en de kwaliteit van zorg te verbeteren en de groei in (zorg)uitgaven te beperken (Triple Aim). Aangezien gezondheid niet alleen vanuit het zorgdomein wordt beïnvloedt, werken in deze initiatieven meerdere partijen zoals zorgverzekeraars, zorgaanbieders, burgervertegenwoordiging en gemeenten in wisselende samenstelling samen om de overgang naar een ‘gezondheidssysteem’ te bewerkstelligen. Om dit te bereiken worden tal van interventies en strategieën ingezet, zoals een burgercoöperatie, inzet van medisch specialisten in de huisartspraktijk en een data- en kennisinfrastructuur voor de regio. Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) heeft in 2013 negen regio’s benoemd tot ‘proeftuinen’. Het RIVM heeft tussen 2013 en 2018 in opdracht van het ministerie de ontwikkeling van deze proeftuinen in kaart gebracht. Op basis van de ontwikkelingen heeft het RIVM acht leidende principes geformuleerd die belangrijk zijn om een regionaal samenwerkingsinitiatief zowel qua structuur als proces goed in te richten. Onderwerpen die terugkomen in deze principes zijn bijvoorbeeld: een gezamenlijke visie, onderling vertrouwen, leiderschap, politiek draagvlak en een data- en kennisinfrastructuur. Dit rapport geeft inzicht in hoe de principes het beste kunnen worden vormgegeven. De proeftuinen die stapsgewijs hebben ingezet op de acht leidende principes, boekten de meeste vooruitgang richting een gezondheidssysteem. Voor alle proeftuinen bleek de opgave moeilijker dan ze vooraf verwacht hadden. Zo zijn de eerste positieve resultaten zichtbaar op interventieniveau, maar zijn nog geen resultaten te verwachten op het niveau van de regionale populatie. Grotere veranderingen in het zorgsysteem, zowel qua verschuiving van budgetten, bekostiging als data- en kennisinfrastructuur, hebben in beperkte mate plaatsgevonden. Voor een versnelling van de beweging naar een gezondheidssysteem is onder andere het gevoel van urgentie in het huidige zorgsysteem nog te laag. Regionale en landelijke stakeholders hebben elkaar in deze transitie nodig. Het is complex maar samen is meer mogelijk, waarbij experimenteren en samen leren centraal staan.

In the Netherlands, initiatives have been implemented at the regional level to drive collaboration and create more sustainable healthcare systems. The Triple Aim: improving population health and the quality of care while reducing the cost growth, underpins these initiatives. With the recognition that health and wellbeing cannot be driven by the healthcare sector alone, organisations from different sectors, e.g. healthcare providers, health insurers, patient and public representatives and municipalities, have begun implementing different kinds of collaborative initiatives. The aim of these initiatives is to transition to a ‘health and wellbeing system’. Such initiatives consist of a variety of different interventions at the regional level, including for example, engaging communities, specialists providing care in GP practices, and interoperable data infrastructures. In 2013, the Ministry of Health, Welfare and Sport (VWS) selected nine regions, called the Dutch Monitor Pioneer sites for Population Management, to develop new and sustainable healthcare systems, which would act as an inspiration for the rest of the health system in the Netherlands. Commissioned by VWS, the National Institute for Public Health and the Environment (RIVM) monitored the Pioneer sites from 2013 to 2018 and mapped the pilots’ evolution. Based on this five-year evaluation, the RIVM has generated eight guiding principles for the successful implementation of regional collaborative initiatives. The principles provide guidelines for successfully shaping initiatives’ important aspects including governance, structures, and process. Commonly recurring themes within the principles include e.g. a shared vision, mutual trust, leadership, political support, and a shared data/knowledge infrastructure. The report highlights how the principles can best be implemented to form sustainable health and wellbeing systems. The Pioneer sites that took a step-by-step approach to the eight guiding principles made the most progress towards a sustainable and collaborative health and wellbeing system. All Pioneer sites underestimated the task ahead and found it more difficult than they expected beforehand. This explains why the Pioneer sites made significant gains at the intervention-level, but struggled to make any progress towards regional population health. Larger changes in the healthcare system, including for example the joining of budgets and the sharing of data and knowledge infrastructures, are not yet commonplace. In order to achieve larger scale changes, the collaborating partners will need to feel a greater sense of urgency for change. Regional and national stakeholders will need to support each other during this transition to a health and wellbeing system. Creating sustainable health and wellbeing systems is no small task, but by working together and giving each other the time and space to experiment, more opportunities can be created.