Onderzoek naar mogelijke langetermijneffecten van elektromagnetische velden op de gezondheid van werknemers - update 2019

Abstract

Er is nog geen eenduidig antwoord mogelijk op de vraag of elektromagnetische velden op de lange termijn gezondheidseffecten bij werknemers kunnen veroorzaken. Dit blijkt uit een update van het literatuuronderzoek uit 2015, waarin het RIVM dezelfde conclusie trok. Sterke elektromagnetische velden op de werkplek, zoals bij elektrisch lassen of radarinstallaties, kunnen direct gezondheidseffecten veroorzaken bij werknemers. Voorbeelden daarvan zijn prikkeling van de zenuwen of opwarming van organen. Deze update gaat in op mogelijke langetermijneffecten van blootstelling van werknemers aan elektromagnetische velden. Het gaat hierbij vooral om situaties waarin de velden zwakker zijn dan de limieten in de Europese regelgeving. Dergelijke langetermijneffecten zijn niet opgenomen in de wetgeving die werknemers in Nederland sinds 2016 beschermt. Toen deze werd opgesteld, was het niet bekend of er een verband was. In wetenschappelijk onderzoek zijn nog geen verbanden bewezen tussen de blootstelling van werknemers en het ontstaan van kanker, ziekten van het zenuwstelsel of andere ziekten op de lange termijn. Wel zijn er opnieuw aanwijzingen gevonden voor een verband tussen (laagfrequente) elektromagnetische velden en de mate waarin de zenuwziekte ALS voorkomt. Het is echter nog steeds niet duidelijk of de elektromagnetische velden de werkelijke oorzaak zijn, of andere factoren op de werkplek, zoals chemische stoffen of elektrische schokken. Bij andere ziekten van het zenuwstelsel, zoals dementie en multiple sclerose (MS), spreken onderzoeken elkaar tegen of is er nog te weinig onderzoek gedaan naar het effect van elektromagnetische velden. Er is geen verband aangetoond tussen blootstelling aan elektromagnetische velden en het ontstaan van diverse vormen van kanker en hart- en vaatziekten. Voor borstkanker (bij vrouwen) zijn er nog steeds geen aanwijzingen voor een verband. Voor hersentumoren en leukemie is er onvoldoende bewijs voor een verband. Voor andere vormen van kanker en voor afwijkingen in de voortplantingsfuncties, de zintuigen, het afweersysteem en spieren of gewrichten ontbreekt voldoende en goed onderbouwd onderzoek. In deze update is ook onderzoek betrokken naar een mogelijk verband tussen elektromagnetische velden en ongelukken of sterfte bij werknemers. Daaruit kwam een eerste aanwijzing dat ongevallen buiten werktijd vaker voorkomen bij werknemers met hoge beroepsmatige blootstelling aan elektromagnetische velden van MRI-apparatuur. Het is nog onduidelijk of dit met een korte of langdurige blootstelling samenhangt. Er is te weinig onderzoek uitgevoerd naar een verband met algemene sterfte om daarover conclusies te kunnen trekken. De update is uitgevoerd in opdracht van het Ministerie van SZW.

It is not yet possible to give an unambiguous answer to the question of whether electromagnetic fields can have detrimental effects on the health of workers in the long term. These are the findings of an update of the literature review carried out in 2015, in which RIVM drew the same conclusion. Strong electromagnetic fields at the workplace, such as those caused by electric welding or radar systems, can have direct effects on the health of workers, including nerve stimulation and heating of organs. The update investigated the possible long-term effects of the exposure of workers to electromagnetic fields. This mainly concerns situations involving fields that are weaker than the limits stipulated by the relevant European regulations. Such long-term effects have not been incorporated into the legislation that has protected workers in the Netherlands since 2016. When this was drawn up it was not known whether there was a link. Scientific research has not yet proven any links between the exposure of workers and the occurrence of cancer, disorders of the nervous system or other illnesses in the long term. Indications have, however, again been found for a link between low-frequency electromagnetic fields and the extent to which the neurological disease ALS occurs. However, it is still not clear whether the electromagnetic fields are the actual cause, or other factors at the workplace, such as chemical substances or electric shocks. For other diseases of the nervous system, such as dementia and multiple sclerosis (MS), studies contradict one another or too few studies on the effects of electromagnetic fields have been carried out. No links have been demonstrated between exposure to electromagnetic fields and the occurrence of various forms of cancer and cardiovascular diseases. There are still no indications for a link with breast cancer (in women).There is insufficient evidence for links between electromagnetic fields and brain tumours or leukaemia. For other forms of cancer and defects in the reproductive functions, the senses, the immune system or muscles and joints, there is a lack of well-substantiated research. This update also included research into a possible link between electromagnetic fields and accidents or mortality among workers. This yielded the first indication that accidents outside working hours occur more frequently among workers with high occupational exposure to electromagnetic fields from MRI equipment. It is still not clear whether this is connected to long or short-term exposure. Too little research has been carried out to be able to draw any conclusions about a link with general mortality. The update was commissioned by the Ministry of Social Affairs and Employment.