Ervaringen met drinkwaterrestricties in het buitenland en verkenning van de mogelijkheden voor Nederland

Abstract

In landen als Frankrijk, Spanje, Engeland, Zuid-Afrika en Australië komen regelmatig lange, droge periodes voor. Hierdoor ontstaan soms tekorten aan drinkwater. Om dat te voorkomen, kan de overheid of het drinkwaterbedrijf het gebruik van drinkwater voor huishoudens en bedrijven beperken. Deze noodmaatregel is vaak opgebouwd uit meerdere fases waarin het watergebruik steeds meer wordt beperkt. Waarschijnlijk zullen ook in Nederland vaker warme, droge zomers voorkomen. Het RIVM heeft daarom op basis van ervaringen in het buitenland de mogelijkheden voor een escalatiesysteem in Nederland verkend. Het voorgestelde escalatiesysteem bestaat uit vier fases. In de normale situatie (fase 1) zijn er geen beperkingen. In de 'waakzaamheidsfase' (fase 2) worden burgers en bedrijven opgeroepen om drinkwater te besparen, vooral tijdens de piekuren in de ochtend en de avond. Vanaf de alarmtoestand (fase 3) zijn bepaalde handelingen niet meer toegestaan. Voorbeelden zijn drinkwater gebruiken om tuinen te besproeien en privézwembaden te vullen. In een crisissituatie (fase 4) mag drinkwater alleen worden gebruikt voor consumptie, gezondheidsdoelen en hygiëne. In extreme gevallen kan een drinkwatertekort ontstaan door een combinatie van een grote vraag naar drinkwater en een beperkt 'aanbod'. De vraag naar drinkwater is in warme en droge zomers veel groter dan normaal. Als dit samenvalt met een verontreiniging van de bron van het drinkwater, is het mogelijk dat drinkwaterbedrijven tijdelijk niet de gevraagde hoeveelheid drinkwater kunnen produceren. Water kan bijvoorbeeld verontreinigd raken na een ongeval met chemische stoffen op een rivier, waardoor het niet meer bruikbaar is voor de drinkwaterproductie. Door de droogteperiode in de zomer van 2018 konden enkele Nederlandse drinkwaterbedrijven tijdens de piekuren bijna niet meer de gevraagde hoeveelheid water leveren. Zij hebben huishoudens en bedrijven toen gevraagd om vooral tijdens de avonduren zo min mogelijk water te gebruiken. Een echte crisissituatie was er niet. Het RIVM heeft deze verkenning van een escalatiesysteem in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat uitgevoerd. De Nederlandse overheid moet nog beslissen of zij een systeem van drinkwaterbeperkingen wil invoeren.

Lengthy dry periods occur in countries such as France, Spain, England, South Africa and Australia. These can lead to shortages of drinking water. To prevent that, the authorities or the water companies can limit the use of drinking water by households and companies. This emergency measure often consists of several phases in which water usage is increasingly restricted. Hot and dry summers will probably also occur more frequently in the Netherlands. The National Institute for Public Health and the Environment (RIVM) has therefore drawn up an escalation system for the Netherlands based on experiences abroad. The suggested system consists of four phases. There are no restrictions in the normal situation (phase 1). In the 'caution phase' (phase 2), the general public and companies will be asked to save on drinking water, especially during peak periods in the morning and the evenings. From the high-alert situation (phase 3) upwards, certain activities are no longer permitted. Examples are using tap water supplies for watering gardens and filling private swimming pools. In a crisis situation (phase 4), tap water may then also only be used for drinking, health purposes and hygiene. In extreme cases, a shortage of drinking water can occur due to a combination of high demand and a limited supply. Demand for drinking water is much higher than normal in hot and dry summers. When this comes together with pollution of the source of the drinking water, this can mean that drinking water companies are temporarily unable to produce the required amounts of drinking water. Water can for example be polluted after a chemical accident on a river and become unusable for purification into drinking water. The period of drought in the summer of 2018 meant that several Dutch water companies were almost no longer able to deliver the required amounts of water during the peak periods. Various water companies then asked households and companies to use as little water as possible, particularly during the evenings. It was however not a crisis situation. RIVM has developed the escalation system on instructions from the Ministry of Infrastructure and Water Management. The Dutch government still has to decide whether they want to introduce a system of drinking water restrictions.