Rapportage pilot surveillance Shigella spp. op basis van whole genome sequencing

Abstract

Shigellose, ook wel bacillaire dysenterie genoemd, wordt veroorzaakt door een infectie van de darmen met de bacterie Shigella. De ziekte begint met koorts, buikkrampen en waterige diarree. Daarna volgt slijmerige diarree, waarin vaak ook bloed zit. Mensen kunnen met de bacterie besmet raken door contact met ontlasting. Dit gebeurt vaak bij reizigers in landen buiten Europa waar de hygiëne minder goed is. Ook door seksuele handelingen kunnen mensen in contact komen met ontlasting en besmet raken. Dit gebeurt vooral bij mannen die seks hebben met mannen (MSM). De laatste twintig jaar is het aantal shigellose-patiënten onder MSM sterk gestegen. Ook blijkt de Shigella bacterie bij veel patiënten resistent tegen verschillende soorten antibiotica. Antibiotica kunnen nodig zijn als de infectie ernstig verloopt, bijvoorbeeld bij mensen die een andere ernstige ziekte hebben. Het is daarom belangrijk te weten welke antibiotica werken. Het RIVM heeft in een pilot met de GGD Amsterdam uitgezocht hoe de bacterie zich verspreidt, en bij hoeveel patiënten de bacterie resistent is tegen verschillende soorten antibiotica. Dit is gedaan van februari 2019 tot en met oktober 2021. Om te begrijpen hoe de bacterie zich verspreidt, is het nodig te weten of twee of meer patiënten met dezelfde Shigella-stam zijn besmet. Als dat zo is, dan heet dat een cluster. Uit de pilot blijkt dat meer dan de helft van de 109 patiënten in de regio Amsterdam tot een cluster behoorde. In totaal waren er 14 clusters, waarvan de grootte verschilde van 2 tot en met 15 patiënten. Tien van de clusters was te vinden onder MSM. Bijna de helft van de Shigella-stammen binnen de clusters bij MSM is ook in het buitenland gevonden. Verder bleek de bacterie bij veel shigellose-patiënten resistent tegen een of meer soorten antibiotica. Dit was vaker het geval bij MSM dan bij niet-MSM. Met informatie over clusters kan de GGD de bron van de besmetting achterhalen, en bepalen of maatregelen nodig zijn. Naar aanleiding van deze pilot wordt de Shigella-bacterie van een deel van de patiënten in heel Nederland voortaan onderzocht bij het RIVM op clustering en resistentie tegen antibiotica.

Shigellosis, also known as bacillary dysentery, is caused by infection of the intestines with the Shigella bacteria. The disease starts with a fever, abdominal cramps and watery diarrhoea. These symptoms are then followed by more slimy diarrhoea, often bloody. People can become infected with the bacteria through contact with faecal matter. This is common in travellers to countries outside of Europe where hygiene levels are not quite as good. Sexual activity could also bring people into contact with faecal matter and lead to them becoming infected. This is most common among men who have sex with men (MSM). The number of patients among MSM has risen sharply over the past 20 years. Lots of patients are also proving unresponsive to different kinds of antibiotic. Antibiotics can be necessary in serious cases of the infection, which is more likely in people with another serious illness, for instance. Hence it is important to know which antibiotics will work. For that reason, RIVM ran a pilot in conjunction with Amsterdam’s Municipal Public Health Service (GGD) to study how the bacteria spread and how many patients do not respond to various kinds of antibiotic. In order to understand how the bacteria spread, it is necessary to know whether two or more patients are infected with the same strain of Shigella. If they are, then that is referred to as a cluster. The pilot revealed that in excess of half of the 109 patients in the Amsterdam region belonged to a cluster. There were 14 clusters in total, the sizes of which varied from 2 to 15 patients. Ten of these clusters were among MSM. Almost half of the Shigella strains within clusters among MSM was also found abroad. Moreover, lots of Shigella patients proved unresponsive to treatment with one or more kinds of antibiotic, particularly among MSM. Information on clusters will enable the GGD to identify the source of infection and to decide whether measures are required. Following on from this pilot, the Shigella bacteria from a proportion of patients throughout the Netherlands will henceforth be studied at RIVM for clustering and resistance to antibiotics.