Verkenning van methodieken ten behoeve van netwerkanalyses in transitieonderzoek

Abstract

The Ministry of Housing, Spatial Planning and the Environment is currently looking for new policy initiatives within the context of the Fourth National Environmental Policy Plan (NMP4). Such concepts as transitions, actors and the driving forces (factors) behind the behaviour of the actors are frequently heard in discussions on the new environmental policy philosophy aimed at tackling persistent environmental problems like increasing CO2 emissions. Questions to be answered include: How do actors interact? What are the driving forces behind fundamental changes within society? How do policy initiatives influence these changes?The Netherlands Institute of Public Health and the Environment (RIVM) has by way of its official environmental policy assessment function started to develop a model for the research on transitions. This model is meant to operate as an 'expert supporting system' to guide experts in translating their knowledge on necessary transitions from an environmental perspective.

In het kader van het opstellen van het Vierde Nationaal MilieubeleidsPlan (NMP4) is het ministerie van VROM druk zoekende naar nieuwe sturingsvormen van het milieubeleid en de invulling daarvan. Aangenomen wordt dat transities (set van samenhangende, elkaar versterkende trendbreuken) nodig zijn om 'hardnekkige' milieuproblemen aan te pakken. In deze 'vernieuwing van het milieubeleid' staat het handelen van maatschappelijke actoren centraal.Het RIVM wenst als milieuplanbureau te beschikken over een methodiek (model) waarmee geanalyseerd kan worden hoe interacties tussen actoren leiden tot bepaalde transities en hoe overheidsingrijpen doorwerkt op dit krachtenspel. Als eerste stap in dit ontwikkelingstraject zijn, middels literatuuronderzoek, methodieken verkend die het handelen van actoren centraal stellen en die inzicht bieden in de wijze waarop dit handelen (van overheidswege) kan worden beinvloed. Om inzicht te verkrijgen in de mogelijke waarde van deze methodieken voor het bestaande en toekomstige analyse-instrumentarium van het RIVM, is bovendien nader kennisgemaakt met twee van dergelijke 'interactie'-methodieken, te weten de beleidsarrangementenbenadering en een formeel besluitvormingsmodel.Dit rapport doet verslag van de literatuurstudie en de kennismaking met de twee methodieken en geeft aan op welke wijze vervolg zal worden gegeven aan de ontwikkeling van een model om beleidsvragen gericht op transities op een consistente en methodische wijze te beantwoorden.