Vuurwerkramp Enschede: Stoffen in bloed en urine; rapportage van het gezondheidsonderzoek

Abstract

On May 13th, 2000, a firework storage facility with 177 tons of heavy fireworks exploded in a residential area in Enschede, The Netherlands. The series of three explosions and subsequent fire killed 22 and injured over 900 people and some 400 homes were destroyed. The Dutch government declared a national disaster and a survey was launched to study potential exposure to substances and psycho-trauma, and to assess current physical and psychological health of victims and relief workers, as part of a larger health care programme for the victims. The data collection was performed between 30th May and 7th June, and the first results were reported within 8 weeks of the disaster. This report addresses the assessment of the body burden of specific disaster-related-components in blood and urine among the full study population of 4000 residents and relief workers. Blood and urine samples were collected and analysed by ICP-MS for barium (Ba), cadmium (Cd), chrome (Cr), copper (Cu), nickel (Ni), lead (Pb), antimony (Sb), strontium (Sr), titanium (Ti) and zinc (Zn). Measured values were compared with reference values of comparable populations based on the scientific literature. To assess differences in blood and urine levels between potentially different exposed groups (based on questionnaire information) of residents or relief workers, multiple regression analyses were performed with adjustment for potential confounders. No systematic increases of blood and urine levels were found in the residential group (including children) nor in the relief workers. Regression analyses showed no consistent pattern between potential exposure and blood or urine levels. Based on the comparison to reference levels in combination to the regression results, the overall conclusion of the study is that for the elements under study no elevated body burdens due to the firework disaster were demonstrated.

Het rapport beschrijft de resultaten van de bepaling van stoffen in bloed- en urinemonsters van de ongeveer 4000 getroffenen van de vuurwerkramp in Enschede die hebben deelgenomen aan het Gezondheidsonderzoek Vuurwerkramp Enschede. Het doel van het onderzoek was het vaststellen van de situatie direct na de ramp, zodat in de toekomst nagegaan kan worden of eventuele gezondheidsproblemen van bewoners, hulpverleners of passanten met de ramp te maken hebben. Daartoe zijn twee weken na de ramp gegevens verzameld over de lichaamsbelasting aan schadelijke stoffen en de lichamelijke en geestelijke gezondheid van een groot aantal bewoners, hulpverleners en passanten. De vraagstellingen luiden: - Wijken de niveaus van stoffen in bloed en urine van bewoners, hulpverleners en passanten af van die van vergelijkbare bevolkingsgroepen (referentiewaarden)? - Is een hoge score voor potentiele blootstelling (op basis van de vragenlijst) geassocieerd met de niveaus van stoffen in bloed en urine van bewoners en hulpverleners? De beschikbare bloed- en/of urinemonsters van de deelnemers aan het onderzoek zijn geanalyseerd met de ICP-MS methode op de volgende elementen: barium (Ba), cadmium (Cd), chroom (Cr), koper (Cu), nikkel (Ni), lood (Pb), antimoon (Sb), strontium (Sr), titanium (Ti) en zink (Zn). Deze stoffen zijn gekozen omdat zij indicatief worden geacht voor het vaststellen van een eventuele verhoogde lichaamsbelasting door de vuurwerkramp. Om vast te stellen of er sprake is van een verhoogde lichaamsbelasting zijn de waargenomen niveaus in bloed en urine van de onderzoekspopulatie vergeleken met concentraties gemeten bij vergelijkbare bevolkingsgroepen (referentiewaarden). De relatie tussen de niveaus in bloed en urine en de potentiele blootstelling aan genoemde elementen in stofvormige luchtverontreiniging is onderzocht met behulp van meervoudige regressie-analyse, waarbij is gecorrigeerd voor mogelijke verstorende invloeden van leeftijd, geslacht, opleidingsniveau, etniciteit, roken, alcoholgebruik en hobby's. De belangrijkste conclusie is dat er geen consistente verhogingen van de gemeten stoffen in bloed en urine zijn in vergelijking met de niveaus die normaal bij de algemene bevolking worden gevonden. Er is evenmin een consistente relatie gevonden tussen de potentiele blootstelling aan stoffen en de gemeten concentraties in bloed en urine. De conclusie van het onderzoek is dat er voor de onderzochte stoffen bij bewoners, passanten en hulpverleners geen verhoogde lichaamsbelasting door de vuurwerkramp is aangetoond. Milieukwaliteitsmetingen van RIVM en TNO uitgevoerd direct na de explosie en brand gaven ook geen aanwijzing dat er een sterk verhoogde blootstelling aan bepaalde stoffen heeft plaatsgevonden. Op puur klinisch-toxicologische gronden was er daarom geen reden voor verder onderzoek. Desalniettemin is op basis van ervaringen met de Bijlmermeer vliegramp en de aanbevelingen van de Enquete commissie besloten tot een pro-actieve benadering in de uitvoering van gezondheidsmonitoring. Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS).