Loading...
Thumbnail Image
Item

Landbouwpraktijk en waterkwaliteit in Nederland; toestand (2020-2023) en trend (1992-2023). Resultaten van de monitoring van de effecten van de EU Nitraatrichtlijn actieprogramma's, 2024

Citations
Altmetric:
Series / Report no.
RIVM rapport 2024-0113
Open Access
Type
Report
Language
nl
Date
2024-11-13
Research Projects
Organizational Units
Journal Issue
Title
Landbouwpraktijk en waterkwaliteit in Nederland; toestand (2020-2023) en trend (1992-2023). Resultaten van de monitoring van de effecten van de EU Nitraatrichtlijn actieprogramma's, 2024
Translated Title
Agricultural practices and water quality in the Netherlands: status (2020-2023) and trends (1992-2023). Results of the monitoring of the effects of the EU Nitrates Directive action programmes, 2024
Published in
Abstract

Stikstof en fosfor in mest zorgen ervoor dat gewassen beter groeien. Wanneer landbouwbedrijven mest gebruiken, spoelt stikstof en fosfor weg naar het grond- en oppervlaktewater waardoor dat vervuilt. Nitraat is een van de vormen waarin stikstof voorkomt in de bodem en het water.

Het RIVM rapporteert met vijf andere kennisorganisaties elke vier jaar over de kwaliteit van grond- en oppervlaktewater, en ontwikkelingen daarin door de jaren heen. Schoon grond- en oppervlaktewater is belangrijk om er drinkwater van te kunnen maken. Ook kunnen meer verschillende planten en dieren leven in schoon oppervlaktewater.

Sinds de jaren negentig is de hoeveelheid stikstof en fosfor in het grondwater en oppervlaktewater sterk gedaald. Hierdoor is de waterkwaliteit verbeterd. Dit kwam vooral doordat boeren minder mest mochten gebruiken. Sinds 2012 is de daling gestopt. Tussen 2020-2023 zijn de nitraatconcentraties gestegen ten opzichte van de vorige meetperiode (2016-2019). Dit komt zeer waarschijnlijk voor een deel door de droge zomers van 2018 tot 2020. Bij droogte nemen gewassen onder andere minder stikstof op, waardoor er meer in de bodem achterblijft. Sinds 2021 dalen de nitraatconcentraties weer, maar ze zijn in de Zand- en Lössregio nog steeds hoger dan voor de droge zomers.

Onder meer dan 50 procent van de landbouwbedrijven in de Zand- en Lössregio is de nitraatconcentratie in het grondwater vaak nog te hoog voor schoon grond- en oppervlaktewater. Naarmate dieper wordt gemeten, nemen de concentraties af.

Door te veel stikstof en fosfor in oppervlaktewater voldoet in veel wateren in Nederland de biologische waterkwaliteit niet. Dan leven er bijvoorbeeld te weinig verschillende soorten planten en dieren in. In 44 procent van de wateren in Nederland is de biologie hierdoor niet op orde. In 11 procent van de wateren zijn de concentraties stikstof en fosfor hoog, maar leven er nog genoeg soorten planten en dieren. Er is wel een kans dat de soorten in deze wateren op termijn last krijgen van de hoge concentraties. De waterkwaliteit is in de jaren 2020-2023 in een deel van de oppervlaktewateren verbeterd. Maar er zijn ook wateren waar de kwaliteit achteruit is gegaan.


Nitrogen and phosphorus in fertiliser improve crop growth. When farms use fertiliser, nitrogen and phosphorus leach into the groundwater and surface water, causing pollution. One of the forms in which nitrogen occurs in soil and in water is nitrate.

Every four years, RIVM, together with five other knowledge organisations, reports on the quality of groundwater and surface water, and on developments in water quality through the years. Clean groundwater and surface water is important for drinking water production. Clean surface water also serves as a habitat for a wider variety of plants and animals.

The amount of nitrogen and phosphorus in groundwater and surface water decreased significantly from the 1990s, resulting in improved water quality. This is mainly because farmers were required to use less fertiliser. That decrease has stopped since 2012. Between 2020 and 2023, nitrate concentrations rose compared to the previous measurement period (2016-2019). This is most probably due in part to the dry summers of 2018, 2019 and 2020. During drought, crops absorb less nitrogen, leaving more nitrogen in the soil. Nitrate concentrations have started to decrease again since 2021, but they are still higher in the Sand and Loess region than they were before the dry summers.

At more than half of the farms in the Sand and Loess region, nitrate concentrations in the groundwater are often still too high for clean groundwater and surface water. When the measurements are taken in deeper layers in the soil, the concentrations get lower.

Due to an excess of nitrogen and phosphorus in surface water, the biological water quality in many bodies of water in the Netherlands is poor. Among other things, this can lead to too few different species of plants and animals in those habitats. The biological quality of the water is not sufficient in 44 percent of the bodies of water in the Netherlands. In 11 percent of the bodies, nitrogen and phosphorus concentrations are high, but there are still enough species of plants and animals.

However, there is a chance that these species will eventually be affected by the high concentrations. Between 2020 and 2023, the water quality in some surface water bodies improved, but in others the quality deteriorated.

Description
Publisher
Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu RIVM
Sponsors
PMID
Additional Links
Embedded videos