RIVM Publications Repository

In gebieden met veel veehouderijen, zoals in Noord-Brabant en Noord-Limburg, hebben meer mensen een longontsteking dan in gebieden met minder veehouderijen. De kans op een longontsteking blijkt vooral hoger te zijn als mensen binnen 500 tot 2000 meter van een geitenhouderij wonen. Dit bleek uit eerder onderzoek naar het verband tussen veehouderij en de gezondheid van omwonenden (VGO(Livestock farming and the health of local residents)), en is nu bevestigd. In dit derde VGO-onderzoek blijkt deze conclusie ook te gelden voor de provincies Utrecht, Overijssel en Gelderland. Daarna is bij verschillende groepen mensen (patiënten, omwonenden en geitenhouders) en op geitenbedrijven gekeken wat de oorzaken hiervan kunnen zijn. Meer dan 30 verschillende bacteriën waarvan bekend is dat ze bij mensen een longontsteking kunnen veroorzaken, kwamen voor in de stallucht van minstens 25 procent van de onderzochte geitenbedrijven. Van deze bacteriën zijn er 23 gevonden bij patiënten, omwonenden, geitenhouders en/of in de buitenlucht rondom deze bedrijven. Veel van de bacteriën in de stallucht kwamen ook voor in de stalmest en het strooisel waar de geiten in de stal op lopen. Het is moeilijk te bewijzen dat de longontstekingen bij mensen rondom geitenhouderijen direct worden veroorzaakt door de bacteriën uit de geitenstallen. Wel zijn de gevonden bacteriën een mogelijke verklaring voor het feit dat de longontstekingen vaker voorkomen. Dat komt doordat ze zowel bij mensen, in de geitenstallen als in de omgeving zijn gevonden. In dit onderzoek is op verschillende manieren onderzocht of geitenhouderijen de bron zijn van een of meer ziekteverwekkers (bacteriën, schimmels of virussen) die longontsteking kunnen veroorzaken. Eerst is in de wetenschappelijke literatuur onderzocht welke ziekteverwekkers bij geiten voorkomen en bij mensen longontsteking kunnen veroorzaken. Daarna is bij patiënten, omwonenden en geitenhouders gekeken welke ziekteverwekkers zij bij zich droegen. In de stallen van de geitenbedrijven zijn onder andere mest, strooisel en lucht onderzocht om te kijken of de ziekteverwekkers daar zijn gevonden. Ook de buitenlucht bij woningen rond geitenstallen is onderzocht. Het RIVM, de Universiteit Utrecht, Wageningen Universiteit en het Nivel hebben het VGO-onderzoek gedaan.

Burgers meten steeds vaker zelf de leefomgeving, bijvoorbeeld de luchtkwaliteit met sensoren. Het RIVM ondersteunt hen hierin en onderzoekt sinds 2016 deze metingen in het project Samen Meten. Het RIVM heeft de resultaten van deze werkwijze na acht jaar samengevat. Daaruit blijkt dat Samen Meten grote waarde heeft. Samen Meten is onder andere waardevol omdat hierdoor op meer plekken en vaker metingen van de luchtkwaliteit zijn (data). Ook heeft het project het contact tussen burgers, wetenschappers en overheid op gang gebracht en verbeterd (dialoog). Verder reikt Samen Meten burgers informatie aan om zelf metingen te doen en geeft het tools om de data op te slaan, te visualiseren en analyseren. Ten slotte koppelt Samen Meten verschillende initiatieven aan elkaar, waardoor het ook wel een infrastructuur heet. Wanneer burgers zelf gaan meten levert dat heel veel lokale data op. De kwaliteit van de sensoren die zij gebruiken is minder goed dan van de officiële meetapparatuur, maar sensoren meten wel de luchtkwaliteit op meer plekken en vaker. Ze doen dat bijvoorbeeld verschillende keren per uur; de officiële meetnetten doen dat elk uur. De vele data geven daardoor bijvoorbeeld een beeld van lokale pieken in concentraties van stoffen. Wanneer het RIVM deze data combineert met de landelijke data, verbetert dat de kwaliteit van onderzoek. Burgermetingen zijn daarom een goede aanvulling op de officiële metingen van het RIVM. Door samen te meten, werken burgers en onderzoekers op een gelijkwaardige manier aan een betere leefomgeving. Lokale kennis over de leefomgeving wordt gecombineerd met de kennis van RIVM-experts. Deze aanpak levert wetenschappelijke kennis op die aansluit bij de vragen en zorgen van de maatschappij. Dit kan ervoor zorgen dat burgers meer vertrouwen krijgen in deze (lokale) kennis. De website van Samen Meten geeft burgers onder andere adviezen hoe zij met sensoren kunnen meten, en een overzicht van alle meetinitiatieven in Nederland. Daarnaast ondersteunt het RIVM burgers die zelf meten door sensordata op te slaan, deze te visualiseren op het dataportaal, en tools aan te bieden voor data-analyses. Door de opgebouwde infrastructuur is de basis gelegd om steeds makkelijker nieuwe projecten van burgers op Samen Meten aan te laten sluiten. Ook kunnen er projecten over andere ‘onderdelen’ van de leefomgeving aan worden gekoppeld, zoals water en bodem. Zo werkt het RIVM samen met burgers aan de meetnetten van de toekomst.,Citizens are increasingly conducting their own measurements in their living environment, for example by using sensors to measure air quality. The Dutch National Institute for Public Health and the Environment (RIVM) supports them in this and has been studying these measurements since 2016 as part of the project Samen Meten (Measure Together). Now that eight years have passed, RIVM has summarised the results of this working method. These show that Samen Meten is highly valuable. One of the benefits of Samen Meten is that it allows for air quality measurements to be conducted more often and at more locations (data). In addition, the project has resulted in new and improved contacts between citizens, scientists and the government (dialogue). Samen Meten also provides information to citizens, so that they can conduct their own measurements, and tools to store, visualise and analyse data. Lastly, Samen Meten brings various initiatives together, so it can also be regarded as an infrastructure. Measurements taken by citizens yield a significant amount of local data. While the sensors they use are often inferior to official instruments, their sensors measure air quality at more locations and more often. They might do this as often as several times per hour, whereas the official stations only take measurements hourly. The resulting large volume of data makes it possible to gain insight into, for instance, local peaks in concentrations. When RIVM combines this data with national data, the quality of its research improves. Therefore, measurements conducted by citizens are a good addition to the official measurements conducted by RIVM. By measuring together, citizens and researchers work equally towards a better living environment, combining local knowledge about the living environment with the know-how of RIVM experts. This approach yields scientific expertise to respond to societal issues and worries. This in turn may increase the trust of citizens in this (local) expertise. On the Samen Meten website, citizens can find advice on how to use sensors for measurements, an overview of all measurement initiatives in the Netherlands and other information. In addition, RIVM supports citizens who conduct measurements themselves by storing sensor data, visualising this in the data portal and providing tools to perform data analyses. The infrastructure thus created will make it progressively easier to connect new citizen projects to Samen Meten. It will also be possible to connect projects about other ‘elements’ of the living environment, such as water and soil. In this way, RIVM and citizens are working together to build the monitoring networks of the future.