RIVM Publications Repository

Stikstof en fosfor in mest zorgen ervoor dat gewassen beter groeien. Wanneer landbouwbedrijven mest gebruiken, spoelt stikstof en fosfor weg naar het grond- en oppervlaktewater waardoor dat vervuilt. Nitraat is een van de vormen waarin stikstof voorkomt in de bodem en het water. Het RIVM rapporteert met vijf andere kennisorganisaties elke vier jaar over de kwaliteit van grond- en oppervlaktewater, en ontwikkelingen daarin door de jaren heen. Schoon grond- en oppervlaktewater is belangrijk om er drinkwater van te kunnen maken. Ook kunnen meer verschillende planten en dieren leven in schoon oppervlaktewater. Sinds de jaren negentig is de hoeveelheid stikstof en fosfor in het grondwater en oppervlaktewater sterk gedaald. Hierdoor is de waterkwaliteit verbeterd. Dit kwam vooral doordat boeren minder mest mochten gebruiken. Sinds 2012 is de daling gestopt. Tussen 2020-2023 zijn de nitraatconcentraties gestegen ten opzichte van de vorige meetperiode (2016-2019). Dit komt zeer waarschijnlijk voor een deel door de droge zomers van 2018 tot 2020. Bij droogte nemen gewassen onder andere minder stikstof op, waardoor er meer in de bodem achterblijft. Sinds 2021 dalen de nitraatconcentraties weer, maar ze zijn in de Zand- en Lössregio nog steeds hoger dan voor de droge zomers. Onder meer dan 50 procent van de landbouwbedrijven in de Zand- en Lössregio is de nitraatconcentratie in het grondwater vaak nog te hoog voor schoon grond- en oppervlaktewater. Naarmate dieper wordt gemeten, nemen de concentraties af. Door te veel stikstof en fosfor in oppervlaktewater voldoet in veel wateren in Nederland de biologische waterkwaliteit niet. Dan leven er bijvoorbeeld te weinig verschillende soorten planten en dieren in. In 44 procent van de wateren in Nederland is de biologie hierdoor niet op orde. In 11 procent van de wateren zijn de concentraties stikstof en fosfor hoog, maar leven er nog genoeg soorten planten en dieren. Er is wel een kans dat de soorten in deze wateren op termijn last krijgen van de hoge concentraties. De waterkwaliteit is in de jaren 2020-2023 in een deel van de oppervlaktewateren verbeterd. Maar er zijn ook wateren waar de kwaliteit achteruit is gegaan.,Nitrogen and phosphorus in fertiliser improve crop growth. When farms use fertiliser, nitrogen and phosphorus leach into the groundwater and surface water, causing pollution. One of the forms in which nitrogen occurs in soil and in water is nitrate. Every four years, RIVM, together with five other knowledge organisations, reports on the quality of groundwater and surface water, and on developments in water quality through the years. Clean groundwater and surface water is important for drinking water production. Clean surface water also serves as a habitat for a wider variety of plants and animals. The amount of nitrogen and phosphorus in groundwater and surface water decreased significantly from the 1990s, resulting in improved water quality. This is mainly because farmers were required to use less fertiliser. That decrease has stopped since 2012. Between 2020 and 2023, nitrate concentrations rose compared to the previous measurement period (2016–2019). This is most probably due in part to the dry summers of 2018, 2019 and 2020. During drought, crops absorb less nitrogen, leaving more nitrogen in the soil. Nitrate concentrations have started to decrease again since 2021, but they are still higher in the Sand and Loess region than they were before the dry summers. At more than half of the farms in the Sand and Loess region, nitrate concentrations in the groundwater are often still too high for clean groundwater and surface water. When the measurements are taken in deeper layers in the soil, the concentrations get lower. Due to an excess of nitrogen and phosphorus in surface water, the biological water quality in many bodies of water in the Netherlands is poor. Among other things, this can lead to too few different species of plants and animals in those habitats. The biological quality of the water is not sufficient in 44 percent of the bodies of water in the Netherlands. In 11 percent of the bodies, nitrogen and phosphorus concentrations are high, but there are still enough species of plants and animals. However, there is a chance that these species will eventually be affected by the high concentrations. Between 2020 and 2023, the water quality in some surface water bodies improved, but in others the quality deteriorated.

Het RIVM blikt elke vier jaar vooruit op ontwikkelingen in de volksgezondheid en zorg. Dit keer beschrijft de Volksgezondheid Toekomst Verkenning (VTV(Volksgezondheid Toekomst Verkenning )-2024) vijf grote opgaven op weg naar 2050. Ook schetst de VTV-2024 een aantal mogelijke maatregelen om deze opgaven aan te pakken. De VTV-2024 maakt duidelijk dat Nederland nog niet goed is voorbereid op deze opgaven. De VTV laat ook zien dat de opgaven met elkaar samenhangen, en dus gezamenlijk moeten worden aangepakt. De komende jaren is daarom een standvastig gezondheidsbeleid nodig, met concrete doelen. Kiezen voor een gezonde toekomst betekent dat beleid lange tijd wordt volgehouden. Het is ook belangrijk dat het beleid dat er al ís, zoals het anti-rookbeleid of beleid dat mensen stimuleert om te bewegen, blijft bestaan. En dat rekening wordt gehouden met bijvoorbeeld armoede of slechte woonomstandigheden. Ten slotte is het belangrijk dat het beleid wordt geëvalueerd om lessen te leren voor de toekomst. De vergrijzing is en blijft de belangrijkste maatschappelijke ontwikkeling voor de volksgezondheid. Meer nieuwe woonvormen zijn nodig waarin ouderen samen kunnen leven, elkaar kunnen helpen en aandacht krijgen. Verder is het belangrijk maatschappelijk de discussie te voeren welke behandelingen, zorg en beslissingen rondom het levenseinde nodig en gewenst zijn. Tegelijkertijd zijn veel ouderen na de pensioenleeftijd nog vitaal. Het is daarom belangrijk dat oudere mensen kunnen blijven meedoen in de samenleving. Deze punten vormen samen de eerste opgave. De grote gezondheidsverschillen in Nederland vormen de tweede opgave. Mensen met een betere maatschappelijke positie leven gemiddeld 14 jaar langer in een goede gezondheid dan groepen die het slechter hebben. Hierbij is financiële bestaansonzekerheid belangrijk, vaak in combinatie met slechtere woonsituaties of arbeidsomstandigheden. Het is dus nodig om de omstandigheden waarin deze mensen leven te verbeteren. Als derde hebben jongeren een steeds ongezondere leefstijl. Zo zullen meer jongeren overgewicht hebben, op steeds jongere leeftijd. Ook zullen jongeren steeds vaker problemen met hun mentale gezondheid hebben. Aangezien de jeugd de toekomst is, is het belangrijk te investeren in hun gezondheid, zowel fysiek als mentaal. De vierde opgave is hoe goede zorg geleverd kan worden, ook bij een grotere vraag naar zorg en steeds grotere personeelstekorten. Ook zullen er in verhouding niet genoeg mantelzorgers zijn voor de vraag. Hierdoor kunnen mantelzorgers overbelast raken. De vijfde opgave gaat over een gezonde inrichting van de leefomgeving, om beter voorbereid te zijn op de gevolgen van klimaatverandering. Denk aan hittestress en wateroverlast. Op veel plekken worden al maatregelen genomen om Nederland daartegen te beschermen, zoals meer groen en water in steden en dorpen. Een groene omgeving is ook goed voor de gezondheid: het stimuleert ontmoeten, ontspannen en bewegen. Bij de VTV-2024 horen drie themaverkenningen: Gezonde generaties 2050 ; Naar een gezonde leefomgeving in een veranderend klimaat ; Zorg en sociaal domein. ,Every four years, the National Institute for Public Health and the Environment (RIVM) looks ahead to developments in public health and health services. This time, the Public Health Foresight Study (PHF-2024) describes five major challenges on the way to 2050. The PHF-2024 also outlines a number of possible measures to address these challenges. The PHF-2024 makes it clear that the Netherlands is not yet fully prepared for these challenges. The PHF also shows that the challenges are interrelated and thus need to be addressed together. Firm health policies are therefore needed in the coming years, with concrete goals. Choosing a healthy future means sustaining policies for a long time. It is also important that policies that are already in place, such as smoke-free policies and policies that encourage physical activity, remain in place and that, for example, poverty and poor housing conditions are taken into account. Finally, it is important to evaluate policies to learn lessons for the future. Population ageing is and remains the most important societal development when it comes to public health. More new forms of housing are needed where older people can live together, help each other and get the attention they need. Furthermore, it is important to have a social discussion about which treatments, types of care and end-of-life decisions are necessary and desirable. At the same time, many elderly people remain vital after they retire. It is therefore important for elderly people to continue to participate in society. These points make up the first challenge. The second challenge is the large health inequalities in the Netherlands. On average, people with better social status live 14 years longer in good health than groups that are worse off. A lack of socioeconomic security is important here, often combined with poorer living situations or working conditions. It is therefore necessary to improve the conditions in which these people live. Thirdly, young people have increasingly unhealthy lifestyles. For instance, more young people will be overweight, at an increasingly younger age. Young people are also increasingly likely to have mental health problems. As young people are the future, it is important to invest in their physical as well as mental health. The fourth challenge is how good care can continue to be provided in the face of increased demand for care and ever-increasing staff shortages. There will also not be enough informal carers in proportion to the demand. This could overburden them. The fifth challenge is about a healthy design of the living environment to be better prepared for the effects of climate change. Examples are heat stress and flooding. In many places, measures are already being taken to protect the Netherlands from this, such as more greenery and water in cities and villages. A green environment also has health benefits: it encourages people to meet, relax and exercise.

In 2023 is in Nederland bij 710 mensen de ziekte tuberculose (tbc(Tuberculose)) vastgesteld. Dit is 10 procent meer dan in de jaren 2020 tot en met 2022 tijdens de coronapandemie (gemiddeld 643 patiënten), maar 9 procent lager dan in de jaren voor de pandemie (gemiddeld 777 patiënten). Al tientallen jaren daalt het aantal tbc-patiënten in Nederland, het laagste aantal is tijdens de coronapandemie bereikt. Na de pandemie zijn de coronamaatregelen, zoals afstand houden en contacten tussen personen beperken, afgebouwd en is de tbc-bacterie weer vaker aan mensen overgedragen. Na het einde van de reisbeperkingen nam het aantal immigranten en asielzoekers in Nederland weer toe, ook uit landen waar tuberculose veel voorkomt. Zij worden na aankomst in Nederland verplicht gescreend op tuberculose en zo kan de ziekte snel worden opgespoord en behandeld. Tuberculose in Nederland komt vaker voor bij personen die niet in Nederland zijn geboren; in 2023 was dat bij 4 van de 5 zieken het geval. De meesten kwamen uit Eritrea (90), gevolgd door Somalië (60) en Marokko (37). In Afrika en Azië komt tuberculose veel voor. De infectieziekte tuberculose wordt veroorzaakt door een bacterie en kan besmettelijk zijn. Van de 710 tbc-patiënten in 2023 had 66 procent tuberculose in de longen, de overige patiënten hadden tuberculose buiten de longen. Van alle patiënten had 30 procent de besmettelijkste vorm (open tuberculose). Als een persoon wel besmet is met de bacterie maar (nog) geen tuberculose heeft, dan wordt dat een tuberculose-infectie genoemd. Door een tuberculose-infectie vroeg op te sporen kunnen mensen worden behandeld voordat ze ziek worden. Dit zorgt ervoor dat minder mensen tuberculose krijgen. In 2023 zijn er, naast de 710 personen die ziek waren, meer dan 1400 personen met een tuberculose-infectie gemeld. Ruim 40 procent is opgespoord door immigranten en asielzoekers uit landen waar tuberculose veel voorkomt, te testen. Bijna 30 procent is gevonden door bron- en contactonderzoek in de omgeving van een tbc-patiënt. Het RIVM rapporteert elk jaar de cijfers over tuberculose en tuberculose-infectie om te zien welke effecten maatregelen hebben om tuberculose in Nederland terug te dringen. Deze maatregelen staan beschreven in het Nationaal plan tuberculosebestrijding 2021-2025.,In 2023, 710 people in the Netherlands were diagnosed with tuberculosis (TB). This was a 10 percent increase on the number of diagnoses during the COVID-19 pandemic period from 2020 until 2022 (on average 643 patients), but a 9 percent decrease compared to the years before the pandemic (on average 777 patients). The number of TB patients in the Netherlands has been falling for decades, bottoming out during the COVID-19 pandemic. After the pandemic, the coronavirus measures – such as maintaining distance and limiting contact with other people – were eased and the TB bacteria was once again transmitted to other people more often. Following the end of travel restrictions, the number of immigrants and asylum seekers in the Netherlands – including from countries where TB is common – increased as well. Upon arrival in the Netherlands, these people undergo a mandatory screening for TB, so that the disease can be detected and treated quickly. In the Netherlands, TB is more prevalent among those not born in the country. In 2023, this was the case for four out of every five patients. Most patients were born in Eritrea (90), followed by Somalia (60) and Morocco (37). TB is widespread in Africa and Asia. TB is an infectious and potentially contagious disease caused by a bacterium. Of the 710 patients TB in 2023, 66 percent had pulmonary TB and the remaining patients had extrapulmonary TB. 30 percent of all patients had the most contagious type (open TB). People who have become infected with the bacterium but have not developed active TB yet are said to have contracted a TB infection. Early detection of TB infections makes it possible to treat people before they become ill. As a consequence, fewer people become ill with TB. In addition to the 710 people who became ill in 2023, more than 1,400 people were reported to have contracted a TB infection. More than 40 percent of infections was traced by screening immigrants and asylum seekers from countries where TB is common. Almost 30 percent of these people was traced using source and contact tracing among those known to have been in close contact with a TB patient. The National Institute for Public Health and the Environment (RIVM) reports the number of TB cases and TB infections each year in order to monitor the effect of measures to reduce the incidence of TB in the Netherlands. These measures are described in the National Tuberculosis Control Plan 2021–2025.