Polyfarmacie bij kwetsbare ouderen : Risico's rondom overgangen tussen eerste en tweedelijnszorg

Abstract

Problemen met medicijnen bij kwetsbare ouderen Veel kwetsbare ouderen gebruiken dagelijks vijf of meer verschillende geneesmiddelen (polyfarmacie) en komen regelmatig in het ziekenhuis. Bij de overgang van huis naar het ziekenhuis en weer terug, bijvoorbeeld bij opname en ontslag, kunnen problemen bij het medicijngebruik ontstaan. Deze variëren van een ongunstige wisselwerking tussen middelen, onder- en overbehandeling en ongeschikte medicatie. De risicovolste momenten daarvoor zijn een acute ziekenhuisopname, polikliniekbezoek en de eerste weken vanaf ontslag uit het ziekenhuis. Dit blijkt uit literatuuronderzoek en gesprekken met experts, uitgevoerd door het RIVM. Diverse oorzaken De problemen kunnen ontstaan doordat bij polikliniekbezoek en bij een acute opname vaak geen actueel medicatieoverzicht beschikbaar is. Ook ontbreekt de tijd om te achterhalen welke medicijnen de patiënt precies gebruikt. Bij een acute opname is de kwetsbare oudere bovendien niet altijd in staat om zelf te vertellen welke medicijnen hij gebruikt. Na ontslag uit het ziekenhuis blijkt dat de patiënt vaak niet goed heeft onthouden of begrepen dat bepaald medicijngebruik is gestart, gewijzigd of gestopt, en waarom dat zo is. De informatie over ontslagmedicatie komt ook niet altijd snel terecht bij de huisarts of apotheker. Hierdoor kan een patiënt medicatie thuis verkeerd gaan gebruiken en problemen krijgen, zonder dat zorgverleners dat in de gaten hebben. Bij het achterhalen van het medicijngebruik, bijvoorbeeld bij opname in het ziekenhuis, bekijken zorgverleners weliswaar of dit overeenkomt met alle beschikbare medicatieoverzichten, maar wordt niet beoordeeld of alle gebruikte geneesmiddelen (nog) goed zijn voor die patiënt. Daarnaast ontbreekt bij medisch specialisten kennis over de geneesmiddelen die andere artsen voorschrijven, waardoor soms medicijnen niet goed samengaan. Ook blijkt geen zorgverlener de regie te hebben over alle voorgeschreven medicijnen. Verbeterpunten De grootste winst is waarschijnlijk te behalen als alle medicatiegegevens beter digitaal worden vastgelegd en uitgewisseld, inclusief de redenen van gemaakte aanpassingen. Ook zou de patiënt bij ontslag beter moeten worden geïnformeerd over de aanpassingen in het medicijngebruik. Dit moet gevolgd worden in de eerste weken na ontslag. Verder is het belangrijk dat een zorgverlener het overzicht heeft over alle gebruikte medicijnen en dat de medicatie voortdurend wordt bewaakt en periodiek wordt beoordeeld.

Problems related to medication use by frail elderly patients Many frail elderly patients take five or more different medicines on a daily basis (polypharmacy) and make frequent hospital visits. Hospital admissions and discharges can lead to medication-related problems, ranging from unsuitable medication to harmful interactions and undertreatment or overtreatment. The most risky moments are acute hospital admissions, visits to outpatient clinics and the first few weeks after patients are discharged from hospital. These are some of the findings of a literature study and interviews with experts conducted by the Dutch National Institute for Public Health and the Environment (RIVM). Various causes Problems may arise due to the lack of up-to-date medication overviews during acute hospital admissions and visits to outpatient clinics. In addition, there is often not enough time to find out which medications are actually used by the patient. During acute admissions, frail elderly patients are not always able to inform the doctor of their medication use. After being discharged from hospital, patients do not always remember that their medication has been changed or discontinued or that they have been prescribed new medication, nor do they always understand the reasons why this has been done. Moreover, on some occasions information on discharge medication is slow to reach the general practitioner or pharmacist. Because of these issues, patients may use their medication incorrectly at home, resulting in medicationrelated problems without healthcare professionals being aware of it. When reconciling medication use, for example during hospital admission, healthcare professionals do check whether the medicines correspond to all available medication overviews, but they do not usually evaluate whether all the medicines used are still necessary and suitable for the patient concerned. In addition, medical specialists are often insufficiently familiar with the medication prescribed by other physicians. In some cases this can lead to the prescription of medicines that interact with each other. Also, there is no designated healthcare professional who is in charge of all medication prescribed to a patient. Matters for attention The largest benefit can probably be derived from improved digital registration and exchange of all medication-related information, including the reasons for changes made during patient treatment. In addition, patients should receive more information on any changes to their medication when they are discharged from hospital. The effects of changes in medication must be monitored during the first week after discharge. Furthermore, it is important that one healthcare professional has an overview of all medicines used, and that all medication is continuously monitored and periodically reviewed.